મૈસુર…
બેંગ્લોરથી ૧૪૫ કિલોમીટર દૂર આવેલું આ City of palaces હું જોઈ આવ્યો. એક જ દિવસમાં!
રવિવાર હતો.
સવારના દસ વાગ્યે ઉઠ્યો.
રજાનો દિવસ લેપટોપ સામે ગાળવાનો પ્લાન ન હતો. એમ જ મગજમાં વિચાર ચડ્યો કે આ મૈસુરના ટીપું સુલતાન વિષે ખુબ સાંભળ્યું- વાંચ્યું છે તો કેમ એકવાર મૈસુર ન જઈ આવું?
…અને થોડું ગૂગલ કર્યું તો ખબર પડીં કે આ તો વધુ દૂર નથી.
Uber cab ની સ્કીમમાં ૩૦ રૂપિયામાં મારા બેંગ્લોરના કોરમંગલા થી બસ સ્ટેશન પહોચી ગયો. અને ત્યાં મૈસુરની બસમાં બેઠો અને એક મસ્ત ખાનદાની માણસ મળી ગયો.
શ્રીરંગપટ્ટમ નાનકડું ટાઉન છે. એટલે હું ચાલતા ઉપડ્યો શ્રીરંગનાથસ્વામી નું મંદિર જોવા. પરંતુ રસ્તે ચાલતા-ચાલતા ભૂલો પડ્યો, અને જઈ ચડ્યો એક મજેદાર કુસ્તીની મેચમાં!
આ યુવાનોને જોઈને ખરેખર જીવ બળતો હતો. આ કુસ્તીની સંસ્કૃતિ આપણા દેશમાં લાંબુ જીવવી જોઈએ. આ યુવાનોને લડતા જોઇને નક્કી કરી લીધું કે ક્યારેક તો કુસ્તી શીખવી જ છે 🙂
સાંજ ના ચાર વાગ્યા હતા. કુસ્તી આઠ કલાક ચાલવાની હતી. મોડું થાય તેની ચિંતા હતા. આ સ્થળથી મૈસુર પંદર કિલોમીટર જેટલું દૂર હતું. એટલે હું ઉપડ્યો મંદિર જોવા.
પછી અચાનક શું મન થયું કે હું મંદિર અંદર ન ગયો. બહાર આ ગલુડિયાને જોતો રહ્યો અને કલાક એક એની સાથે રમ્યો!
ત્યાં મેદાનમાં ફૂટબોલની મેચ પણ ચાલુ હતી. એ જોઈ. માનો કે ન માનો પરંતુ આ દેશમાં ફૂટબોલનું ખુબ જબરદસ્ત ભવિષ્ય છે એ પાક્કું છે. અને ભારત ફૂટબોલના વર્લ્ડકપમાં રમતું હોય એ દિવસો દૂર નથી.
અને આ બધા વિશ્વથી દૂર મેં અનુભવ્યું એક અનોખું વિશ્વ!
અહીના સુલતાન ટીપું નું વિશ્વ.
અહોહો…એના જેવો ભાયડો ભૂતકાળમાં આ ધરતી પર જીવી ગયો હતો. અહીના જુના એક એક ખંડેરમાં ટીપુંનું શરીર સામે ખડું થતું હતું .
હું અહી એક એક ફોટોમાં તેની ભવ્યતા કહેતો જાઉં છું.
ટીપું..
આ સુલતાન ને ઘણા ફ્રીડમ-ફાઈટર પણ કહેતા. બ્રિટીશ લોકો તેને ટીપું સાહિબ કહેતા. એનો ગોળ ચહેરો, કાળી મૂછો, અને ક્ષત્રિયનો લડવૈયાનો પહેરવેશ એ સમયના અંગ્રેજોની ઊંઘ હરામ કરી ગયેલો.
એ કહેતો:
“ઘેટા બકરાની જેમ જીવીને સો વર્ષ કાઢવા કરતા હું વાઘની જેમ ખુમારીથી બે દિવસ જીવું તો મારે માટે એ બે દિવસ સાર્થક છે “
વાઘ સાથે એને એટલો પ્રેમ હતો કે એની પાસે એ છ વાઘ રાખતો. એટલે જ અંગ્રેજો એને ‘મૈસુરનો વાઘ’ કહેતા. એના શ્રીરંગપટ્ટમ ના કિલ્લામાં પ્રવેશતા જ બંને તરફ વાઘના પાંજરા હતા. આ રહ્યો ફોટો:
તેના સૈન્યના હથિયારોમાં પણ વાઘનું ચિત્ર રહેતું. અને સૈન્યનું નામ પણ ‘Tiger troops’ આપેલું હતું.
ટીપુંથી અંગ્રેજ સૈન્ય એટલું ડરતું કે છેક ઇંગ્લેન્ડથી જનરલ હેરીસ ને ટીપું ના કિલ્લાથી બસો માઈલ દૂર મદ્રાસમાં મુકવામાં આવ્યો. અંગ્રેજોની ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની એ હૈદરાબાદના નિઝામ સાથે મળીને પચાસ હજાર યોધ્ધાઓનું સૈન્ય તૈયાર કર્યું હતું. (કહેવાય છે કે એમાં ૮૦% માણસો ભારતીયો હતા. અંગ્રેજો જાણતા હતા કે વર્ષોથી એક પરંપરા આ દેશમાં ચાલતી આવી છે- ‘ભારતીયો જ દેશનું નું નાખોદ વાળવામાં મદદ કરે છે.’)
ઇ.સ ૧૭૯૯ માં કોલોનલ આર્થર વેલેસ્લીના નેતૃત્વ નીચે મદ્રાસથી એ સૈન્ય શ્રીરંગપટ્ટમના કિલ્લા પર ચડાઈ કરવા આવ્યું. એ ફેબ્રુઆરીનો મહિનો હતો. દુશ્મનોનું સૈન્ય ટીપુંના કિલ્લા પાસે કોઈ ખબર વિના જ ચડી બેઠું હતું. ટીપું પાસે ત્રીસ હજાર સૈનિકો હતા, અને સામે હતા પચાસ હજાર.
લાશોના ખડકલા થઇ ગયેલા. જયારે ટીપુંને સમાચાર મળ્યા ત્યારે એ ખુલ્લી તલવાર લઈને મેદાનમાં દોડી ગયેલો.
કિલ્લાની દીવાલો તોપોથી તોડી નાખી, વાંસની નિસરણીઓ લઈને દુશ્મનો કિલ્લા અંદર ઘૂસી ગયા.(બરાબર એ સમયે કાવેરીમાં પાણી ન હતું અને વોટરગેટ બંધ હતા.) ટીપુંના સૈનિકોની લાશોનો ખડકલો થવા લાગ્યો. કિલ્લા ઉપર બ્રિટીશ ધ્વજ બપોરે એક વાગ્યે લહેરાયો.
…પણ યુદ્ધમાં એક ઘટના બની જે કોઈએ જોઈ નહી. ટીપું સુલતાન ખુલ્લી તલવારે જયારે દુશ્મનોને વધેરી રહ્યો હતો ત્યારે કોઈ અજાણ્યા દુશ્મન સૈનિકની ગોળી ટીપુંની છાતીમાં ઘુસી ગઈ. ટીપું થોડીવાર પછી મરી ગયો.
એ પછી તેને નજરે જોનારા સૈનિકોનું કહેવું હતું કે ગોળી વાગી હતી પછી પણ ટીપું કલાક સુધી લડતો રહ્યો હતો.
રાત્રે ટીપુંનુ શરીર લાશોના ઢગલા વચ્ચેથી કાઢવામાં આવ્યું હતું. આ ઇન્ટરનેટ પરથી લીધેલું દ્રશ્ય અહી છે:
મેં જયારે કિલ્લાની એ તૂટી ગયેલી દીવાલોને સ્પર્શ કર્યો ત્યારે વર્ષો જુનો એ લોહીયાળ જંગ આંખો સામે ખડો થયો.
અંતે જોઈ ટીપું સુલતાન જ્યાંથી લાશોના ઢગલા માંથી મળ્યો હતો એ જગ્યા:
અહી એ વાઘ માર્યો ગયો.
આ કબર પાસે કેટલું માણસ આવ્યું હશે. આ જગ્યા પર અંગ્રેજ લોર્ડ દ્વારા આ તકતી મુકવામાં આવી છે. એક નોસ્ટાલ્જીયા નો અનુભવ હતો એ.
બસ… પછી શું જોવાનું હોય.
એક આંબલીનું ઝાડવું જોયું જેના પર કાતર તો જુઓ!
થોડા કાતરા ખાધા, અને સાંજ પડી ગઈ.
સાંજે મૈસુર જવાની બસ મળી ગઈ. હું ચાલ્યો મૈસુર તરફ… 🙂
શિયાળાની મૈસુરની સાંજ અદભૂત હતી. હું સીધો જ મૈસુર પેલેસ ગયો.
બસ…અમારી બંનેની સફર પૂરી થવા આવી હતી. રાત્રીના અગિયાર વાગી ગયા હતા. અમે બને બસ સ્ટેશન સુધી ચાલતા ગયા. એ એની બસમાં બેસી ગયો અને હું મારી બસમાં.
પણ બસ સ્ટેશનમાં આ રેર વસ્તુ જોવા મળી!
આ ટ્રાન્સ-જેન્ડરનું ટોઇલેટ જોઇને ખુશ થવું જોઈએ કે આનો વિરોધ હોવો જોઈએ એ મને તો ખબર નથી. તમારું શું કહેવું છે? 🙂
તો બસ…રાત્રે બે વાગ્યે બેંગ્લોરમાં પાછો આવી ગયો. આ શહેર તો જાગતું જ હતું. હું ઘરે પહોચ્યો અને પછી આ ટ્રીપના નશામાં ઊંઘ ન આવી એટલે એક મસ્ત સીરીઝનો એપિસોડ જોઈ નાખ્યો:
David Attenborough ની Planet Earth -2. આપણા અભૂતપૂર્વ વિશ્વના અદભૂત દર્શન કરવા BBCની આ પહેલી અને બીજી સીઝન ખાસ જોઈ લેજો. એમાં પણ મ્યુઝીક આપ્યું છે મારા સંગીત વિશ્વના સૌથી પ્રિય માણસે- Hans Zimmer. 🙂 ભૂલ્યા વિના જોજો, અને ના જુઓ તો એટલીસ્ટ David Attenborough અને Hans Zimmer વિષે વાંચીને એમના કામને જોજો. 🙂
Wonderful narration of journey. I like the efforts of state government who cares for transgender & provided separate toilet for them after all they are also human being and they also need it
LikeLiked by 1 person
@Mohan kumari: well… I agree on your point 🙂 thank you!
LikeLike
Superb Yaar. Mane lagyu k hu pan tamari sathe rakhdu chhu. Weldone bro..
LikeLiked by 1 person
ભઈલા મસ્ત ટુર કરાવી દીધી હો…કીપ ઇટ અપ..😁🤗🤗
LikeLiked by 1 person
Superb narration jitesh…maja aavi gai! Tamne vachvu anero aanand aape che….you are guy next door for me! 🙂
LikeLike