રામેશ્વરમ અને ધનુષ્યકોડીની જાત્રા !

હમણાં જ થોડા દિવસ પહેલા હું મદુરાઈ, રામેશ્વરમ, અને ધનુષ્યકોડી જઈ આવ્યો. અજીબ જગ્યાઓ. 

અહીં મેં ફોટોસ્ટોરી લખી છે. ફોટો વધું છે એટલે વાર્તા લાંબી કરતો નથી. 

બેંગ્લોરથી રાત્રે બેઠો. સવારે આવ્યું મદુરાઈ મંદિર. મંદિરમાં જઈને બે કલાક એમ જ બેઠા રહેવાની મજા આવી.

મંદિર બહાર આવીને ઈડલી-સંભારનો નાસ્તો કર્યો, અને મંદિરમાં પડેલા ભભૂત, ચંદન, અને કંકુનો ચાંદલો કરીને બસ-સ્ટેશન પાછા. મદુરાઈ બસસ્ટેન્ડથી રામેશ્વર જવાની બસ મળી ગઈ. ગરમી ખુબ હતી. બસમાં હારુકી મુરાકામીની બુક વાંચ્યે રાખી. ચાર કલાક પછી રામેશ્વર આવવાનું ચાલુ થયું . મોબાઈલમાં ગૂગલ મેપ ખોલ્યો. 

અહાહા ! હું ભારતના અંતિમ બિંદુ પર જઈ રહ્યો હતો ! એકદમ છેડો. જ્યાંથી શ્રીલંકા માત્ર 26 કિલોમીટર દુર છે એવી જગ્યા પર. એ જગ્યાનું નામ છે ધનુષકોડી. રામેશ્વરમ તો નાનકડું સિટી જેવું છે, હોટેલો – મંદિર – માણસો. પરંતુ રામેશ્વરમથી ત્રીસેક કિલોમીટર દુર બંને બાજુ દરિયો છે એવી જગ્યા, જ્યાં જમીન પૂરી થાય છે એ ધનુષકોડી.

રામેશ્વરમ જતી સમયે બસમાંથી આ ટ્રેનનો રસ્તો જોયો. દરિયા વચ્ચે! આ પુલ વર્લ્ડના સૌથી ખતરનાક પુલો માંથી એક ગણાય છે. યુ-ટ્યુબ પર આનો વિડીયો પણ છે. 

અહાહા ! દરિયાકિનારે…હમ અકેલે…ઘર બનાયેંગે…ઔર ઉસ ઘર કે બહાર લીખ દેંગે “સબ માયા હે…સબ માયા હે !”

મંદિર 

રામેશ્વરમનો દરિયો જેના કિનારે મંદિર આવેલું છે. આ શિવલિંગ બાર જ્યોતિર્લીંગ માંથી એક ગણાય છે.  

હાહા…

દરિયા કિનારે એક મોટી આગ પેટાવીને ભસ્મ બનાવવામાં આવી રહી હતી. પ્રસાદીની ભસ્મ 

મોડી રાત સુધી દરિયાકિનારે બેસીને પછી ઉપડ્યો હોટેલ તરફ. 

રામેશ્વરમમાં જ રાત રોકાઈને બીજે દિવસે વહેલી સવારે હું ઉપડ્યો ધનુષકોટી તરફ. એક એવી જગ્યા જે જીવનભર ભૂલી ન શકાય.

ધનુષકોડીને લોકો Abandoned Town કહે છે. ભૂતિયું શહેર પણ કહે છે. આ શહેર વર્ષ 1964 માં રામેશ્વર પર જે સુનામી આવ્યો એમાં તારાજ તજી ગયું. કશું જ બચ્યું નહી. 

1964 પછી છેલ્લા ત્રીસ વર્ષ સુધી કોઈ માણસ દરિયા નજીક જવાનું ખાસ સાહસ પણ કરતુ નહી. થોડા વર્ષોથી જ સરકારે રામેશ્વરમથી ધનુષકોડી જવાનો રસ્તો બનાવ્યો. 

બંને બાજુ દરિયાની રેતી વચ્ચે રસ્તો બનાવવામાં આવ્યો છે. રસ્તાની બંને બાજુ પણ દરિયો છે. અજીબ હતું !

ધનુષ્યકોડી જતી સમયે રસ્તાની જમણી બાજુ આવે એ છે : હિન્દ મહાસાગર (જેમાં 1964 માં સુનામી આવેલો અને ૧૦૦૦ માણસો ભરેલું ગામ આખું તારાજ થયેલું. ડૂબી ગયેલું )

ધનુષ્યકોડીના દરિયાના છેવાડે જતા પહેલા રસ્તામાં આવતા 1964માં તારાજ થયેલા ગામના વધેલા મકાન, જેને કોઈએ સ્પર્શ પણ નથી કર્યો. 

અરે રે…

આ ભૂતિયા મકાનોમાં આજકાલ અમુક માછીમારો રહે છે જેમની પોસે શહેરમાં મકાનો ન હોય એવા…પણ હા…દિવસે જ. રાત્રે અહિયાં કોઈ હોતું નથી. કહે છે કે જુના માણસો જે મરી ગયેલા એ ભૂત થાય છે. વેલ…એક હજારથી વધુ માણસો જો ભૂત થઈને આવ્યા હોય તો શું થાય એ કલ્પના કરો 😉 

ધનુષ્યકોડી જતી સમયે રસ્તાની ડાબી બાજુ આવે છે: બંગાળનો ઉપસાગર. એકદમ શાંત. ચોખ્ખો. રસ્તાની એક બાજુ ભયાનક દરિયો અને બીજી બાજુ સરોવર જેવો શાંત દરિયો. જ્યાં રસ્તો પૂરો થાય ત્યાં બંને દરિયા ભેગા થઇ જાય છે. જમીન પૂરી થઇ જાય છે. 

ડાબે: બંગાળનો ઉપસાગર 

જમણે : હિન્દ મહાસાગર 

આ સ્પેશિયલ ઓટો કરીને ગયેલો. ડ્રાઈવર અહીં જ જન્મીને મોટો થયેલો, એટલે એણે ઘણી અજીબ-અજીબ વાતો કરેલી આ સ્થળ વિષે 

…અને આ જગ્યા…જ્યાં ભારતની ધરતીનો છેડો આવ્યો. 

આ બે વર્ષ ચાલેલી મારી પ્રિય ચપ્પલને આ ધરતીના છેડે મુકીને ખુલ્લા પગે રામેશ્વરમ પાછું જવાનું નક્કી કર્યું.

જોત-જોતામાં ચપ્પલ મુકીને થોડો દૂર ચાલુ ત્યાંતો દરીયાલાલે ખેંચી લીધી. ! દરિયાના પ્રદુષણમાં હું ભાગીદાર ન બનું એટલે ચપ્પલને ગરીબને આપી દેવાનું વિચારીને દરિયામાં ગયો, પણ દરિયાલાલ કશું સાચવે નહી.

દૂર અંદર જઈને ચપ્પલ પાછી કિનારે આવી ! દરિયો કહે આવો કચરો અમને ના પોસાય. તમે રાખો 😉 

છેવટે કોઈ ગરીબને મળી જાય એ રીતે દરિયાથી દૂર ચપ્પલ સાફ કરીને મૂકી દીધી.

…પછી દરિયામાં બે કલાક નાહ્યો ! ભરપુર. એકદમ ચોખ્ખા જેવા પાણીમાં. કિનારે બેગનું ધ્યાન રાખતા-રાખતા. 

બંગાળના ઉપસાગરમાં ચાલતા-ચાલતા 

રીક્ષા લઈને પાછા જ્યારે રામેશ્વરમ બાજુ જવાનું હતું ત્યારે રસ્તામાં આ ભૂતિયા શહેરમાં રીક્ષા ઉભી રહી. બધા જ મકાનો, ચર્ચ, ગામડું ખુલ્લા પગે, બળતી રેતીમાં ધ્યાનથી જોયા. ખુબ અજીબ હતું બધું. અહિયાં પહેલા કોઈ જીવતું માણસ રહેતું હતું, અને એક સવારે આખો દરિયો તેમને માથે ફરી વળેલો. 

ચર્ચ !

દરિયાઈ જીવોનું મકાન ! હવે ધરતી પર છે. 

પેલું દેખાય તે રામેશ્વરમ !

She wanted to have a click ! 

મદુરાઈ તરફ રીટર્ન ટ્રેનમાં ! કારણકે મારે પેલા ભયાનક પુલ પરથી પસાર થવું હતું અને ટ્રેનનો રોમાંચ માણવો હતો. 

ટ્રેન માંથી !

એ આવી ગયા પુલ ઉપર !

બસ…પછી તો મોબાઈલમાં પણ બેટરી ન હતી. એટલે રાત્રે મદુરાઇ પહોંચ્યા. ટ્રેનમાં પુસ્તક વાચવાની ખુબ મોજ પડી. એક નેવીનો માણસ મળી ગયેલો. એને સાંભળ્યા કર્યું. અને મદુરાઈમાં જમીને રાત્રે બેંગ્લોરની બસ લઇ લીધી. સવારે સીધા બેડમાં 😉 

એક છેલ્લી વાત: અલ્યા ભાઈ…ધરતીના છેડે આ રામેશ્વરમમાં પણ આપણા ગુજરાતી ભાઈઓ એ એક એકદમ સારી એવી ભોજનાલય અને રહેવાની સગવડ વાળી ટ્રસ્ટ બનાવી છે. પ્રાઉડ થયું. ત્યાં બે ટાઈમ થેપલા પણ ખાધા. કોઈ રામેશ્વરમ જાઓ તો ત્યાં રોકાજો. મજા આવશે. 

જીતેશ દોંગા મર ગયા!

…અને તે દિવસે મને અહેસાસ થયો કે હું અહીં, ધરતી પર, લાંબો સમય નથી.

I am serious. 🙂

જાન્યુઆરી ૨૦૧૭ ની વાત છે. એ દિવસોમાં રોજે સવારે ઉઠું અને અચાનક મારા અંદરથી એક અજીબ અવાજ ઉઠતો હતો. હજુ ચાલુ છે.
હા…આજે ચાર મહિના પછી પણ…આ લખી રહ્યો છું ત્યારે…અત્યારે…પેલો અજીબ-અગૂઢ અવાજ મને સંભળાયા કરે છે. ભણકારા વાગે છે.
એજ કે – હું છ-સાત વર્ષમાં મરી જવાનો છું!
ડરશો નહી. મને ખબર છે મને ચાહનારા માણસો, દોસ્તો, બહેનો, સગાઓ, વાચકો આ વાચીને ડરી જશે. તમારી છાતીમાં ફાળ પડશે કે ‘જીતું આ શું લખી રહ્યો છે?’
…પણ જો હે સો હે.

સો લેટ્સ નોટ બી સિરીયસ. મોજથી આ ઘટનાને લઇએ. મજા આવશે.
જ્યારે પહેલીવાર આ ‘હું નજીકના ભવિષ્યમાં મરવાનો છું’ એ અનુભૂતિ થવા લાગી ત્યારે મારી આસપાસના વિશ્વને જોઇને અજીબ ડર લાગ્યો. ‘અખિલ બ્રહાંડમાં હું એકલો’ એ અનુભૂતિ. શબ્દોમાં નહી કહી શકું યોગ્ય રીતે.
પહેલીવાર હું મારા આત્માના અવાજ અને મગજના વિચારોને અલગ પાડીને જોઈ શકતો હતો. મેં જોયું છે કે હું જીવનમાં જે કઈ પણ ડિસીઝન કરું એમાં હંમેશા એક મૂંઝવણ હોય છે કે – આ નિર્ણય મારા આત્માના અવાજને સાંભળીને લીધો છે કે મગજના વિચારો તેના પર હાવી થઇ ગયા છે.
અંદરના અવાજ હંમેશા ચૂપ હોય છે. શબ્દો હોતા નથી. હું રસ્તા પર ચાલ્યો જતો હોઉં અને અચાનક અંદરથી કશુંક અનુભવ થાય. મારી ચેતાઓ ઘણીવાર સાંભળી શકે, ઘણીવાર મગજમાં ચાલી રહેલી કોઈ ઉપાધી કે બહારની દુનિયાની વાતો અંદર એ અવાજને સાંભળી ન શકું.

તે દિવસે…સવારે છ વાગ્યે…જ્યારે રૂમમાં ઝાંખું અંધારું હતું…એ અવાજ આવ્યો.
‘જીતું…તારે અહીં લાંબો સમય નથી. હવે?’

બસ…પહેલા તો છતની સામે જોઇને એકલા-એકલા હસી લીધું. આંખમાંથી આંસુ આવ્યું. અજીબ આંસુ હતું એ! ઠંડુ. ડરનું તો ન જ હતું. મોતનો ડર મને ખરેખર નહોતો લાગ્યો. હજુ નથી. એ કોઈ કારણ વિના આવેલું અજાણ્યું આંસુ હતું.

ખેર…હું ઉભો થયો. બ્રશ કર્યું. અરીસામાં ચહેરાને ક્ષણો સુધી જોતો રહ્યો.
‘હું અમુક વર્ષ જ અહિયાં છું…’ આ અહેસાસ મારી આંખોમાં પણ હું જોઈ શકતો હતો.

તે દિવસે તો ઓફીસના કામમાં અને સાંજે ઘરે આવીને મારી બીજી નવલકથા ‘નોર્થપોલ’ લખવા બેસી ગયેલો. પરંતુ ગઈકાલે જે લેખક હતો એ હું ન હતો! અજીબ! મેં ક્યારેય પાત્રોને મારી રીતે જીવાડવા પ્રયત્નો નથી કર્યા. મારે માટે લખવું એ ‘સ્પિરિચ્યુઅલ’ ઘટના જ રહી છે. પરંતુ તે દિવસે પાત્રોની સામે હું એક સાક્ષી તરીકે ઉભો રહ્યો, એમની જીવની જોઈ રહ્યો હતો, અને અચાનક એક પાત્ર…’મીરાં’ મારી સામે જોઇને કહે:
‘શું છે તારે? લેખક? અમારી લાઈફ જોઇને તારે એને શબ્દોમાં લખવી છે? પણ તું લાંબો સમય નથી અહીં. જે લખવું હોય એ ખતમ કર.’

હૃદયમાં ફાળ પડી. મીરાંની આંખો મેં ક્યારેય જોઈ ન હતી. એ ઈમેજીનેશન હતી. હંમેશા. મારા મગજમાં જન્મતા પાત્રોના ચહેરાઓ હોતા નથી. મને હંમેશા આછા શરીરો જ દેખાય. તે દિવસે પેલી મીરાં દેખાય. અદભૂત હતી એ.
આજે ચાર મહિના પછી પણ બેંગ્લોરના રસ્તાઓ ઉપર હું દરેક છોકરીમાં એ મીરાં વાળો ચહેરો શોધતો હોઉં છું. નહી મળે. 🙂

ખેર… તો વાત લાંબી નથી કરવી. બીજે દિવસે સવારે ઉઠીને પણ એજ અહેસાસ થયો. મન માની ગયું કે આ અજીબ અવાજ સાચો છે. કશુંક છે જે મને કહી રહ્યું છે કે ભાઈ…જે કરવું હોય એ કરી લે. અહિયાં આવતીકાલનો ભરોસો નથી. તે દિવસે મને સ્ટીવ જોબ્સ યાદ આવ્યો. એને પણ આવું જ થયેલું. તેની સ્ટેનફોર્ડ સ્પિચમાં એ કહેતો હતો કે – ”એ દિવસોમાં હું અરીસામાં જોતો હતો અને મારી જાતને કહેતો હતો કે જો આ તારો છેલ્લો દિવસ હોય તો તું શું કરે?’

સાચું કહું તો મને એ તો વધુ પડતું ફિલ્મી લાગ્યું. પરંતુ મેં એક કાગળમાં પેનથી એક વાક્ય લખ્યું અને મારી રૂમ બહાર નીકળું ત્યા બારણાં પર લગાડી દીધો એ કાગળ:

મરવાના અહેસાસની ઘટના ઘણુબધું બદલાવી ચૂકી છે. એક અગૂઢ ઊંડાણ મળી ગયું છે. હવે મગજના વિચારો અને છાતીના અવાજોનો ભેદ ખબર પડે છે. પૂછી-પૂછીને જીવવાનું બંધ થઇ ગયું.
સામાન્ય રીતે મારે દિવસમાં બે વાર બા-બાપુજી સાથે ફોન પર વાત થાય. રોજે ‘તમેં શું ખાધું, તબિયત કેમ છે, ગરમી છે કે ઠંડી…’ આવા જ સવાલો થતા. પરંતુ જ્યારે અહેસાસ થાય કે ‘તેમની સાથે લાંબુ નથી ખેંચવાનું’ ત્યારે આ જ સવાલોના જવાબો ખુબ જ મહત્વના થઇ ગયા. ભલે એ જ જવાબો હોય.

૨૮ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૭ના રોજ મેં મારી બીજી નવલકથા નોર્થપોલ લોકોને ફ્રીમાં આપી દીધી. ઈ-બૂક તરીકે. મારું વર્ષોથી સપનું હતું કે મારા સર્જનને બધા ગુજરાતીઓ વાચતા હોય, માણતા હોય. ‘જ્યારે આ ધરતી પર લાંબુ નહી રહી શકાય’ એ અહેસાસ થઇ જાય પછી આ અઢી વર્ષનું કામ લોકોને એમ જ આપી દેવાનો નિર્ણય ખુબ જ સરળ થઇ ગયો હતો. ૨૮ તારીખે રાત્રે જયભાઈએ ઈ-બૂક લોંચ કરી ત્યારે હું તો રૂમમાં એકલો ખડખડાટ હસી રહ્યો હતો.
મારું આ બીજું બાળક હવે વાચકોના વિશ્વમાં ઉડી રહ્યું હતું. લોકોને મેં કહેલું કે ગમે તો પૈસા દેજો… પણ…
પુસ્તકની સફળતા-નિષ્ફળતાનો કોઈ ફર્ક હવે પડતો ન હતો. શું ફર્ક પડે છે મને! મને કેટલાયે રિવ્યુઝ આવવા લાગ્યા. ખુશી તો ખુબ થતી હતી કે લોકોને ગમે છે, પરંતુ મારો અંદરનો આનંદ તો કૈક બીજો જ હતો! ગમતું કામ કરીને પોતાની જીદથી જીવી રહ્યો છું એ આનંદ હતો.
મેઈલ પર અને વોટ્સએપ પર ઘણા લોકોએ કહ્યું કે બૂક ઘણાને નથી ગમી રહી. લોકો તારી વાતો કરે છે. લેખકોના ટોળાઓમાં તારી વાતો થાય છે કે એ માણસ સેલ્ફ-ઓબ્સેસ્ડ છે, અને પ્રસિદ્ધિ જ ચાહે છે!

અરે રે…જ્યારે-જ્યારે આવું થયું છે ત્યારે મારી અંદર બેઠેલો જીવ હસી પડ્યો છે. એ પરમાનંદને પામી ગયો હોય એવું લાગતું હતું! કોઈની વાતની અસર જ નહોતી થતી. ક્ષણિક અસર થાય…પરંતુ બીજી જ ક્ષણે આત્માનો પેલો અવાજ કહી દેતો હતો: ‘માત્ર તું છે. અહીં.’
મારો આનંદ આ કોઈ વખાણ-ટીકાઓથી પર હતો. હજુ છે. શું ફર્ક પડે છે? મારે મારી સ્મશાન યાત્રામાં ટોળાઓ નથી જોઈતા સાહેબ. કોણ આવે છે કે મારી કબર નજીક કોણ શું વાત કરે છે એનો મને શું ફર્ક! હું ત્યાં સાંભળવા ક્યાં બેસવાનો છું!
કબર પરથી વાત યાદ આવી. એ દિવસોમાં મેં મારા લેપટોપની અંદર એક નોટપેડમાં આ લખી રાખેલું:

“મારા ગામ સરંભડામાં નદી તરફની બાજુ મારી કબર બનાવી દેજો. અને કબર પર લખજો: He lived with his passion”

જોકે પછી આ ઉપરનું વાક્ય લખેલી નોટપેડ ફાઈલ ખોવાઈ ગઈ.
આજે ૨૮ મે, ૨૦૧૭ છે. નોર્થપોલ રિલીઝ થયાને ૪ મહિના થયા છે. આ ચાર મહિનામાં મને વાચકોનો ખુબ પ્રેમ મળ્યો છે. મેં લોકોને કહેલું કે તમને બૂક ગમે તો મને પેમેન્ટ કરજો. મને ટોટલ ૫૨૦૦૦ રૂપિયા પેમેન્ટ મળ્યું છે. મારી વેબસાઈટનો ડેટા જોઇને ખબર પડે છે કે બૂક ૪૦૦૦૦ લોકોમાં ડાઉનલોડ થઇ છે.
“આ સફળતા છે?” મારો આત્મો અત્યારે આ લખું છું ત્યારે પૂછી રહ્યો છે!
મને જવાબ ખબર છે. મજા આવે છે. જીવવાની. જગતને આ છેલ્લી નજરથી જોવાની. દરેક ક્ષણને ઊંડાણથી અને છેલ્લી ક્ષણ તરીકે જોવાની. ખુબ મજા છે. આ શબ્દોમાં કહી નહી શકાય. છેલ્લા ચાર મહિનાઓમાં મેં ગમતા દરેક કામ કર્યા. ખૂબ રખડ્યો. એકલા જ ! આખું કર્ણાટક ફરી લીધું.

મા-બાપ કેટલાયે સમયથી કહી રહ્યા હતા કે હવે અમે થાક્યા છીએ. તું લગ્ન કરીલે. હું નાં પાડતો. મારે પ્રેમ કરવો હતો. કરવો છે. ક્યારેય થયો નથી. થયો એ બધો એકતરફી. મને એકલાને જ ખબર હોય કે હું એને પ્રેમ કરવા લાગ્યો છું. હાહાહા…
પણ પછી આત્મો બોલી ઉઠ્યો કે ‘કોઈ અજાણી સામાન્ય છોકરીને પોતાનું જીવન બનાવીને જો. આ એડવેન્ચર કર. અરેન્જ મેરેજ પણ જીવી લે.’
બસ… હવે એ પણ કરી લઈશ.

જ્યારે ખબર હોય કે સમય ઓછો છે, ત્યારે માણસ સપનાઓ જોવાની તાકાત આવી જતી હોય છે! હું ડરતો હતો કે હું ક્યારેય વર્લ્ડ ટૂર નહી કરી શકું. પરંતુ હવે એ સપનું હું દરેકને કહેતો ફરું છું. અંદરથી તાકાત મળી છે. તમને પણ કહી દઉં?
‘૨૦૧૯ કે ૨૦૨૦ની શરૂઆતમાં’ હું વિશ્વ આખું રખડવા જઈ રહ્યો છું. રૂપિયાનું કોઈ સેટિંગ નથી, પરંતુ મારું મન કહે છે કે જગતનો માનવી ખૂબ ઉદાર છે. મારો પ્લાન એમ છે કે : હું જ્યાં-જ્યાં પણ જઈશ ત્યાંના લોકો વિષે, મારા અનુભવો વિષે, એ જગ્યાઓ, અને કલ્ચર વિષે હું જગત આખાને કહીશ. એક લાઈવ-બૂક લખીશ ઇન્ટરનેટ પર. મારા વાચકોને હું મારી સાથે વૈશ્વિક સફર કરાવીશ. એ એક એવો ટ્રાવેલ-લોગ હશે જેમાં હું એકલો સફરની વાત નહી કરતો હોઉં. જગત આખું લોકોને જીવાડીશ. બદલામાં લોકોને એક જ વિનંતી કરીશ: મને અલગ-અલગ દેશોમાં રહેવાની-કામ કરવાની-અને ફરવાની સગવડમાં મદદ કરે. સિમ્પલ. એ મદદ કરશે તો આગળ વધીશ, નહી તો ગમે ત્યારે ઘર વાપસી કરવી પડે એટલા રૂપિયા તો બાજુમાં રાખીશ જ. 🙂 ‘

જોઈએ. ‘You live once’ એ અહેસાસ જ મને મોજ કરાવી રહ્યો છે. કોઈ ઉતાવળ નથી. ભવિષ્યના ખોટા-મોટા સપનાઓ નથી. One step at a time ની ફિલોસોફી ચાલી રહી છે. ક્યારેક કોઈ ફિલ્મ જોવા બેઠો હોઉં ત્યારે પણ એક અવાજ અંદરથી પૂછી લે છે કે ‘તારા બે કલાકને સાર્થક બનાવે એવી ફિલ્મ છે?’ ઘણીવાર જવાબ હા હોય, ઘણીવાર થાય કે એતો તું જુએ પછી ખબર પડે.
પણ હા…આ અહેસાસને લીધે ફિલ્મ જોવાની મજા અલગ જ હોય.

એવા ઘણા કામ છે જે કરવા છે. મારા દોસ્તો પૂજા, એકતા, ચૈતાલીને જ્યારે મેં મરવાની આ વાત કહેલી ત્યારે પૂજા ખુબ હસેલી. એકતા ચુપ થઇ ગઈ. ચૈતાલીએ કહ્યું કે હવે ફરીવાર બોલ્યો છે તો બધેથી બ્લોક કરી દઈશ અને ક્યારેય નહી બોલું તારી સાથે.

હમણાં જ વિશ્વમાનવ અને નોર્થપોલ બંને બૂકને હાર્ડકોપીમાં પબ્લીશ કરવાનો કોન્ટ્રકટ મેં સાઈન કર્યો. એ કોન્ટ્રાક્ટનો ફોટો મેં મારા દોસ્ત ચિંતન અને મોટી બહેન પાયલને મેઈલ કર્યો.

ચિંતનનો જવાબ આવ્યો: Ok. પાયલ ચૂપ રહી. ચૈતુ એ ખીજવા માટે ફોન કર્યો!

ખેર…આ બધું આજે કેમ બધાને કહી રહ્યો છું એ પણ ખબર નથી. મારી એક વાચક અને દોસ્ત એવી રિદ્ધિ જે મને રોજે વોટ્સએપ પર મેસેજ કરતી હોય છે તેને મેં આ મરવાની વાત કરી તો રડવા લાગેલી. તેને આખી રાત ઊંઘ ના આવી. મને દૂ:ખ થયું.

આ વાત અહીં લખવાની પણ જરૂર નથી એવું મારું મગજ કહી રહ્યું છે, પરંતુ અંદરથી પેલો શબ્દો વિનાનો અવાજ એક જ વાત કહી રહ્યો છે: ‘You live once’ જે થાય એ!

થોડો જ સમય છે એનું જ્ઞાન ખુબ મજા આપતું હોય છે. ભવિષ્ય વિષે ખુબ જ રોમાંચ છે. શું થશે. આ બ્લોગ કદાચ હું પંદર વર્ષ પછી ફરી વાચીશ તો મને હસવું આવશે કે હું ૨૦૧૭માં એવું વિચારીને બેઠો હતો કે ૨૦૨૪ની આસપાસ હું નહી રહું!
પૃથ્વી બદલાઈ રહી છે. હું બદલાઈ રહ્યો છું. એલન મસ્ક ઓટો પાઈલોટ કાર લાવી ચુક્યો છે. હાઈપરલૂપ પ્રોજેક્ટમાં જમીન અંદર અલ્ટ્રાસ્પીડથી ટ્રાન્સપોર્ટેશન ચાલુ થઇ ગયું છે. માણસો મંગળ પર જવાની વાતો કરી રહ્યા છે. ઇન્ટરનેટ માણસોના અસ્તિત્વમાં ભરડો લઇ રહ્યું છે. AI આવી રહ્યું છે. એજ્યુકેશન સીસ્ટમને હવે સ્કૂલોની જરૂર નહી રહે. થોડા જ વર્ષોમાં બધું જ ફરી જવાનું છે, અને માણસો ભૂતકાળને જકડીને બેઠા છે. ચારે તરફ અજીબ ઝડપથી બદલાઈ રહ્યું છે બધું!

આ બધા જ Chaos વચ્ચે હું બેલેન્સ જાળવીને મારા પાત્રોને જે રીતે જોતો હોઉં એ રીતે મારી જાતને નીરખી રહ્યો છું. ભવિષ્યના જીતેશને ચહેરો નથી. એ જીવી રહ્યો છે. મોજમાં. આનંદમાં. કોઈ પસ્તાવો કર્યા વિના. મોત સામે હસી રહ્યો છે. ખુશ છે. અર્ધજાગૃત મનમાં અજીબ સંવેદનાઓ અનુભવી શકે છે. બીજા બધા લોકો ગાડી-બંગલા-જોબ કે રૂપિયા પાછળ ભાગી રહ્યા છે ત્યારે હું …
🙂 🙂 🙂

 

Tour – de – Humpi | Travel expiriences

ખુબ બધા ફોટો છે એટલે લાંબી વાતો નથી લખવી. બે દિવસથી રજા હતી એટલે હું ગોકાર્ણા ગયેલો. ત્યાં હતો ત્યારે ઓફીસથી ફોન આવ્યો કે હજુ સોમવારે રજા છે. એટલે આ રખડું જીવને મજા આવી ગઈ. ગોકાર્ણાથી નામ યાદ નથી એવા બે-ત્રણ ગામડાની બસ બદલીને હું પૂછતો-પૂછતો હમ્પી ની બસમાં ચડી ગયો. સવારમાં સાથે લીધેલી આ બૂક વાંચી. હજૂ પૂરી નથી થઇ. થશે મહિનાઓ પછી… 

હમ્પી પહોંચ્યો ત્યારે સાંજના આઠ વાગી ગયા હતા. એક લોકલ દૂકાન પર મારું પ્રિય ભોજન દબાવી લીધું. 

આમ તો મારી કોઈ પણ ટ્રીપ પ્લાન કરેલી હોતી નથી. ઈશ્વર દોડાવે એમ દોડવાનું. આખો દિવસ બસની સફર કરેલી હતી અને થાક લાગેલો. એટલે થયું કે કોઈ સારી જગ્યાએ જઈને નાહી લઉં. એક લોકલ માણસને પૂછ્યું તો મને કહે બે કલાક માટે રૂમ ભાડા પર લઈલો. એ મને ગલીઓમાં લેતો ગયો. ૨૦૦ રૂપિયામાં બે કલાક આરામ કર્યો! આ રહી રૂમ…

હમ્પી અદભૂત શહેર છે. વર્ષો જૂના મંદિર ઉભા છે. રાત્રે દસ વાગ્યે હું સમાન લઈને બહાર નીકળ્યો. ઈચ્છા હતી કે કોઈ પથ્થરો વચ્ચે સુમસાન જગ્યાએ મારી શાલ ઓઢીને સુઈ જઈશ. તારાઓ ભર્યું આકાશ જોયા કરીશ. પરંતુ હજુ બહાર ફરતો હતો ત્યાં આ મસ્ત મંદિર નજરે પડ્યું. ગૂગલ કર્યું તો ખબર પડ્યું કે હમ્પીનું સૌથી જાણીતું મંદિર છે. – વિરુપક્ષ મંદિર 

મંદિરની અંદર છેલ્લી એક આરતી બાકી હતી. ખૂબ ઓછા માણસો હતા. આરતીમાં રોજે આ હાથીને ભગવાનને પગે લગાવવા લાવવામાં આવે છે. વર્ષોથી. 

માનવીની જાત! મહાકાયને પણ એક પથ્થર સામે ઝૂકાવે નહી તો શું જોઈએ! આ પ્રાણી એ સમયે શું વિચારતું હશે એતો પથ્થર જાણે. અથવા પથ્થર અંદરના મારા નાથ… 

…મંદિર બહાર ઘણા પરિવાર ચાદરો નાખીને જમતા હતા, અમુક સુતા હતા. મેં કોઈને પૂછ્યું તો કહે મંદિરમાં રાત્રે સુવા દે છે. બહારના મુસાફરોને અહિયાં સુવાથી દુઃખો દૂર રહે છે! એટલે મેં પણ બેગ મૂકીને ત્યાં જ સુઈ જવાનું નક્કી કર્યું. દૂખ દૂર થયા.

બીજે દિવસે સવારમાં વહેલા ઉઠીને નાસ્તો કર્યો. લોકલ માણસોને પૂછ્યું તો કહે કે આખું હમ્પી સરખી રીતે જોવું હોય તો બાઈક કે ઓટો ભાડે મળશે. અથવા સાઈકલ લઈને જાતે જોઈ શકો. 

સાયકલ તો મનગમતું વાહન. ૮૦ રૂપિયામાં મેં આખા દિવસ માટે આ સાયકલ ભાડે લીધી.  બસ…પછી ગૂગલના સહારે આ અનોખા-અદભૂત શહેરની સફર ચાલુ કરી. 

રાજા કૃષ્ણદેવરાયનું આ શહેર હતું, નામ હતું- વિજય નગર. શહેર એ સમયનું સૌથી સુંદર શહેરો માનું એક હતું. પાટનગર હતું.  તુંગભદ્રા નદીને બંને કિનારે આ શહેર ઉભું છે. હજારો વર્ષ જુનો ઈતિહાસ લઈને…

આ શહેરમાં એટલા મંદિર છે કે તમારે આખું હમ્પી સરખી રીતે પામવું હોય તો આઠ દિવસ પણ ઓછા પડે. એક દિવસમાં તો માત્ર ઉપરથી પરિચય થાય. હું સાઈકલ લઈને અલગ-અલગ જગ્યાઓ જોતો ગયો. કોઈ ઉતાવળ ન હતી. 

વિજયનગરમાં આ મંદિરો તપ માટે બનાવવામાં આવેલા. હું અંદર જઈને ઘણા સમય સુધી બેઠો. 

આ બધા ચામાચિડિયાની કેટલીયે પેઢીઓ અહીં જીવી ચુકી હશે! 

આ જગ્યાઓ પર ભૂતકાળમાં કેટલાયે માણસો આવ્યા હશે.

આ પથ્થરોને એ હજારો માણસોએ સ્પર્શ કર્યો હશે. વિચારો કર્યા હશે. આ સ્થળોના નામ એટલે નથી લખતો કારણકે એમના નામ કરતા અસ્તિત્વ મહત્વના છે. એમને જોઇને હજારો વર્ષની એમની જીવની અનુભવી શકાય છે. 

આ છે હાથી-શાળા. આ સામે દેખાતા દરેક ખાના અંદર હાથીઓને બાંધવામાં આવતા હતા. આ હાથીઓ વિજયનગર રાજ્યના ખજાના જેવા હતા. યુધ્ધો અને મોટા પથ્થરોને ઊંચકવામાં વાપરવામાં આવતા.  

હથીશાળાની પાછળ એક બીમાર પોપટભાઈ બેઠા હતા. 

એમને ત્યાંના સિક્યોરીટી વાળા ભાઈની મદદથી એક જગ્યાએ બેસાડીને પાણી પાયું. તો તાકાત આવી અને ઉડી ગયા. 🙂

આ પોપટને પાણી દઈ રહ્યા હતા એ સમયે એક દસેક વર્ષનો છોકરો મારી પાસે આવ્યો. મને કહે મારી પાસે પણ સાઈકલ છે. તમને રૂટ ગાઈડ કરાવીશ. ૨૦૦ રૂપિયામાં.

આમેય હમ્પીમાં ઇન્ટરનેટના ઈશ્યુને લીધે ગૂગલદેવ બંધ થઇ જતા હતા. એ નાનકડો બાળક મારા ગાઈડ તરીકે મને કેટ-કેટલીયે જગ્યાએ લઇ ગયો.

તેનું નામ હતું: નવાઝ.  એના મમ્મી-પપ્પા પથ્થરો તોડવાનું કામ કરતા હતા. નવાઝને સ્કૂલમાં વેકેશન હતું એટલે એકલા એકલા ઘૂમતા ફોરેઇન ટુરિસ્ટને રૂટ બતાવતો. તેને પણ હમ્પીનું બીજું જ્ઞાન ન હતું. પણ….માણસ એટલે જીવનભર યાદ રહેશે એવો. પ્યોર હૃદયનું બાળક. ખુલ્લા ચપ્પલ વગરના પગ અને શર્ટ-ચડ્ડી.  અમે સાથે સાયકલ ચલાવીને ખૂબ ફર્યા. બપોરે સાથે જમ્યા. અહીં અમુક ફોટો છે.

નિઝામ અને એની દોસ્તની સાઈકલ જે લઈને મને એ ગાઈડ કરી રહ્યો હતો!

નિઝામ કહેતો હતો કે આ પથ્થરોને કુષ્ણદેવ રાયે જાદૂગરો બોલાવીને ઉપર ચડાવ્યા હતા. આંખુ હમ્પી જાદૂગરોને લીધે જ બન્યું હતું! – નિઝામની આવી વાર્તાઓ સાંભળવાની મજા જ અલગ હતી. 

૧૫૬૫ની આસપાસ આ શહેર પર ચડાઈ થયેલી, અને દરેક મૂર્તિ-મંદિરને ખુબ નુકસાન થયેલું.

નિઝામની તાકાત ખુબ હતી. પરંતુ હું સાઈકલ ચલાવવામાં થાકી જતો હતો. ઉંમર 😉 

અહીં નીચે અલગ-અલગ સાઈટ્સના ફોટો મુકેલ છે. નજીકથી જોઈએ ત્યારે ભવ્ય ભૂતકાળ લઈને બેઠેલા આ મહાન શિલ્પો ખુબ બધી વાર્તાઓ લઈને બેઠેલા દેખાય. એમણે જોયેલા ટાઢ-તડકા કે વરસાદ કેવા-કેવા હશે. 

કરોડો વર્ષો પહેલા જ્વાળામુખીના લાવા માંથી હમ્પીના પથ્થરો જન્મેલા એવું ઇન્ટરનેટ કહે છે. એ પથ્થરો કરોડો વર્ષ સુધી ઠર્યા. જ્યારે માણસોને હાથ લાગ્યા ત્યારે એમને કોતરીને આકાર આપ્યા. મંદિરો બન્યા. મહેલો બન્યા. છતાયે હજુ હજારો-લાખો પથ્થરો જન્મથી લઈને વર્તમાન સુધી સ્થિર પડ્યા છે. અમુક એટલા મહાકાય છે કે માનવજાત તેની નજીક પણ નથી ગઈ. 

આ કારીગરોના ઝનૂન-એકાગ્રતા કેવા હશે!

આ વૃક્ષ ૧૦૫૦ વર્ષ જુનું છે. હજુ એ ફૂલો ખીલે છે. 

આ રાણીનો સ્વિમિંગ-પૂલ હતો. 

રાજ-દરબાર અહીં ભરાતો. 

આ સૈનિકોની છાવણીઓ હતી. 

હું અને નિઝામ મેંગો-ટ્રી નામની એક હોટેલમાં જમવા ગયા. ત્યાં આ મસ્ત-મજાનું ક્વોટ હતું.

જમીને સાંજ નજીક અમે એક ઉંચી પહાડી પર સુર્યાસ્ત જોવા જવાના હતા. આ રસ્તો ત્યાં લઇ જતો હતો. પેલો દૂર દેખાતો નંદી એક જ પથ્થર માંથી કોતરવામાં આવેલ છે. 

નંદી…

મને એ પહાડીનું નામ ભુલાઈ ગયું છે. નિઝામ કહેતો હતો કે એ બાળપણથી જ ઘણીવાર એ પહાડી પર ગયો છે. ત્યાં સુરજ દાદા સાંજ નજીક હમ્પીમાં સમાઈ જાય છે!

પહાડીના માર્ગમાં આવતા ખુદ પહાડ જેવા પથ્થરો…

ખુબ જ ભયાનક અને ડર લાગે એવી આ ટોચ છે. અહીં પેલા દેખાતા પગથીયાઓ પાર થઇ જઈએ એટલે પહાડી પર પહોંચી જાઓ. ગભરાહટ અને રોમાંચનો અદભૂત સંગમ થાય એવી ચેલેન્જ હતી! અહિયાં ખૂબ ઓછા ટુરિસ્ટ આવતા હતા. 

સુકાઈ ગયેલી તુંગભદ્રા નદી…

પહાડીની ટોચ પર…

આ ટોચ પર અમે નવ લોકો હતા! હું અને નિઝામ. અને બાકી બધા વિદેશથી આવેલા સાહસિક યુવાનો. અમે બધા જ સુર્યાસ્તની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. એકબીજાના દેશની વાતો કરી રહ્યા હતા. બધા જ એકલા કે કપલમાં ફરવા નીકળેલા હતા અને રસ્તામાં મળતા-મળતા લોકો સાથે દોસ્તી કરતા અહીં રખડી રહ્યા હતા.  એમના વિચારો-સપનાઓ માણવા જેવા હતા. ત્રણ જાપાનથી, ત્રણ ફ્રાંસથી, બે રશિયાથી આવેલા…

ક્ષણ આવી રહી હતી!

સુરજને રોકનારા વાદળ બનવું છે… મારે… 🙂 

ના… વાદળ પણ ન રોકી શકે એ સુરજ બનવું છે મારે…

ના. બનવું છે મારે રોશની. 🙂 જે સુરજની હોય…અને વાદળની પણ…

સૂરજ ઢળી રહ્યો હતો ત્યારે આ રશિયન કપલ એક વાજિંત્ર વગાડી રહ્યું હતું. સંગીત અને સંધ્યા …શબ્દોની મોહતાજ ન હતા.

 

અંધારામાં નીચે ઉતારવામાં ડર લાગે એવું હોવાથી અમે સુરજ ડૂબ્યો એવા જ નીચે ઉતારવા લાગ્યા. પરંતુ પેલું રશિયન કપલ હજુ પણ ત્યાં બેઠું-બેઠું સંગીત વગાડી રહ્યું હતું. સાંજને આંખોમાં ભરી રહ્યું હતું.  મોડી રાત્રે મેં બાજુના હોસ્પેટ શહેર માંથી બેંગ્લોરની બસ પકડી લીધી. સવારે ઘરે પહોંચી ગયો. નિઝામને ચપ્પલ ખરીદી આપી. હું જતો હતો ત્યારે નિઝામ મારી પાસે આવીને કહે કે : “મેં રોઝ બીના ચપ્પલ કે ઘર સે નીકલતા હું. ગાઈડ કા કામ કરતા હું. કીસીને મેરે ચપ્પલકી ટેન્શન નહી લી થી. આપને ક્યો મેરે ખુલ્લે પેર કે બારે મેં સોચા?”    હું હસી પડ્યો. મને પણ જવાબ ખબર ન હતી. 🙂 

 

 

 

A small trip of Gokarna beach…

It was office holiday for Saturday-Sunday. I left office at 8PM. Went home. I was feeling something missing in life. (I have been working a lot that week)

At 8:30 @Home I searched few places to visit around Bangalore. From the lists, ‘Gokarna’ 500 km away from Bangalore felt good.

I took old college bag and booked KSRTC bus of 10 PM. In 1 hour I was at Bus-stand. Rain started. I took the window seat. The overnight journey from Bangalore to Gokarna begun. That night was just beautiful. Cold breeze, lonely villages, small hotels on the route took way all the missing element of life. In morning 5 am, the beauty of Karnataka villages is beyond words.

I reached Gokarna at 10 AM morning. I was washing my face at bus-station. One 60 years around old man came to me. Asked me if I want Home-stay room! I said yes.

He gave me a small room in his house. Cost – 400 Rs. 

After taking bath, I went out for food. I had no food since last 18 hours. Went to one Beach-side Dhosa shop. Ate like an animal. Then went to the main beach.

Very few people. 

I wanted to go on that Hill. So I went.

On the way to hill…

I love these crab-holes. Watching them existing like this is beautiful. 

This is what human does to Ocean. Yes its Us.

It’s everywhere. This is what becomes of our garbage thrown in ocean over the time. 

See! He is throwing his own garbage too…

Somebody write novel on what this fish feels… 🙂

From top of the hill…

This locked tample had snake inside!

On the hill-top, I was reading one novel for an hour. Haruki Murakami’s Kafka on the shore. I looked back, and at far distance saw on house on the hill!

Yes!! It was a house and a library. Here!

Here, the 95-year-old man and his son are handling this library. Foreigner tourists visit it most. I went there and sat with them for an hour. Their life story was a great tale. This old man was a friend of great figures of India before independence. He created this library. The books are rare. Our Mallika Sarabhai also gifted many books here. He said he has read many of books. That’s what he does for the living. 

What I heard from that old man was the wisdom of older times, how reading cultivates your life, and how our politicians were back in the 19th century.

I gifted my Haruki Murakami Book to them! I just wanted to…

Then, they offered me a little food. (As I told them I am Gujarati author, they were extremely happy!) They guided me to another beach of Gokarna. Its name is: Kudle

That hotel was a really good place to just seat. 

…and a small drink. 😉

I looked like giant ગોકળગાય 😉 It’s a boat. 

At around 4 PM I started walking towards another beach named: Om Beach.

I walked till that far distant beach. It’s Om beach. 

I googled and found that sunset on Kudle beach is mesmorising. I started walking back to where I was at noon time. On my way back, I met this great guy.

His name is Nicolai. He is German who is living in Madras city and working in NGO. He is just 20, but what a great person.

We talked about our lives, India, Germany, Reading books, and his GF. We waited for Sunset at Kudle beach

And here it goes!

The ocean ate the Sun.

It was a moment to remember. Me,

Me, Nicolai, and third friend Mateen (from Bangalore) we three sat at the ocean till late night. We had food together near my room. They were also solo travelers. We became very good friends in few hours.

We are meeting again in Bangalore next month. In a rock band concert!

So….My trip to Gokarna was over in a day, but next day morning when I woke up, my office colleague called me and said Monday is the holiday. It’s national labor day. So I had to plan another two day trip. Nicolai suggested me Humpi.

So I went on an adventurous trip of Humpi. The Greatest solo-trip for me. Will share it someday… 🙂

છ દોસ્ત – ચાર વર્ષ – એક સફર…

આ વાત છે ૨૦૧૩ની. ૨૩ વર્ષની ઉંમરની. એન્જીનિયરિંગ પૂરું કરીને જગ જીતવા નીકળેલા. એક જનૂન હતું. શ્વાસોમાં એક ગજબની હિંમત હતી, અને ખુમારી હતી. દુનિયા બદલવાની ખેવના હતી. જુવાનીનો જોશ તો જુઓ: ૧) કોલેજમાં કોઈ કેમ્પસ આવ્યું ન હતું. ૨) મંદી હતી. ૩) ઈલેક્ટ્રીકલમાં રસ ન હતો, અને કોઈ નોકરી આપે તેમ ન હતું.

છતાં…હું આખા ગામને કહેતો હતો કે – હું કોઈની નોકરીનો મોહતાજ નથી. ધંધો કરવો છે.

આ વાત છે એ ધંધાની. છ એન્જીનિયરના એક પરાક્રમની. કોલેજ પૂરી કરીને તરત જ કોઈ નોકરી શોધ્યા વિના હું નીકળ્યો અમદાવાદ. ત્યાં અમે છ એન્જીનિયરે એક IT કંપની ચાલુ કરેલી. નામ: carodoc.com (carodoc – એ care of doctor નું ટૂંકું ફોર્મ) પાંચ નિરમા યુની.ના એન્જીનિયર, અને છઠ્ઠો હું – ચાંગા યુનીવર્સીટીનો ઈલેક્ટ્રીકલ એન્જીનિયર. અમે બધા જ ૧૯૯૧માં જન્મેલા નમૂનાઓ.

૧) કુશાગ્ર રાદડિયા (ગોંડલનું પાણી. રાજકોટમાં અમે બંને સાયન્સમાં સાથે હતા. ગુજરાતમાં એ દસમો હતો. નિરમા યુનીવર્સીટીમાં ITએન્જીનિયર)

૨) મન જાની (ભાવનગરનો ભામણ. હું એને અમદાવાદમાં જઈને પહેલીવાર મળ્યો. (નિરમાની અંદર કોમ્યુટર એન્જીનિયર)

૩) કપિલ જિંદાલ (રાજસ્થાનના ગંગાનગરનો યુવાન. નિરમાની અંદર કોમ્પ્યુટર)

૪) દેવિન્દર મહેશ્વરી (રાજસ્થાનના ગંગાનગરનો યુવાન. કપિલને નિરમા કોલેજમાં એડમીશન લેવા આવતી સમયે ટ્રેનમાં મળેલો. નિરમાની અંદર કોમ્પ્યુટર)

૫) વિરલ ઠક્કર (પાક્કો અમદાવાદી ખોપરી. નિરમામાં કોમ્યુટર એન્જીનિયર.)

હું ગામડેથી અમદાવાદ ગયો ત્યારે કુશાગ્રને એકલાને ઓળખતો હતો. એ મારો બારમાં ધોરણથી જીગરી દોસ્ત હતો. બાકીના બધા જ કુશાગ્રના દોસ્ત. વિરલ ઠક્કર સિવાય બધા જ થલતેજ સર્કલ પાસે એક એપાર્ટમેન્ટમાં પાંચમાં માળે રહે.

આ હતું ૨૦૧૩. એ પણ ઉનાળો. અમદાવાદની કાતિલ ગરમી. હું અમદાવાદ તો ગયો પરંતુ આ બધા સાથે સેટ ના થયો. એ બધા ખુબ જ હોંશિયાર. Geek. Nerd. જે કહો તે. આખો દિવસ લેપટોપની સામે બેઠા રહે. મેગી ખાઈને દિવસ કાઢી નાખે. સતત કશુંક કરતા રહે. એમની એ રૂમ એજ ઓફીસ.

આ બધા વચ્ચે મારો એક સ્વાર્થ હતો. મેં કુશાગ્રને કહેલું કે હું માર્કેટિંગ સારું કરી શકું છું એટલે Carodoc.com માં હું સેલ્સ ડીપાર્ટમેન્ટ સંભાળી લઈશ. કુશાગ્ર મારો જીગરી હોવાથી ના તો ન પાડી શક્યો પરંતુ હું અલગ માણસ હતો. મારું સપનું લેખક બનવાનું હતું અને રોજે રાત્રે હું વિશ્વમાનવ લખતો હતો. મારો સ્વાર્થ એ હતો કે આવી રીતે કંપનીમાં સેટલ થઇ જાઉં તો આખી જીંદગી રૂપિયાની ઉપાધી નીકળી જાય અને હું આરામથી લખ્યા કરું!

મારા અમદાવાદ ગયા પહેલા જ Carodoc.com ના પાયા નંખાય ગયા હતા. આ પાંચ નિરમાના એન્જીનિયરો એ મળીને એ રૂમમાં બેસીને દિવસ-રાત એક કરીને એક સોફ્ટવેર ડેવલપ કરેલું હતું જે અમારે ડોક્ટર્સને વેંચવાનું હતું. સોફ્ટવેરમાં ડોક્ટર બધું જ કરી શકે. ઓનલાઈન અપોઈન્ટમેન્ટ થાય. દર્દીના બધા જ રિપોર્ટ સચવાય. દવાઓનું લીસ્ટ બનાવીને ડાયરેકટ મેડીકલને ટ્રાન્સફર થાય. એવું બધું. ૬૦૦૦ રૂપિયામાં આ સોફ્ટવેર ડોક્ટર્સને વેંચવાનું હતું.

દોસ્તો…જરૂરી નથી કે માણસો સ્માર્ટ હોય એટલે કંપની ચાલે. ઘણીવાર ટેલેન્ટ હોવા છતાં સમય યોગ્ય ન હોય અને કંપની ભાંગી પડે. આઈડિયા ક્યારેય મરતો હોતો નથી. આપણા પ્રયત્નો ખૂટી પડતા હોય છે. વિચાર તો અજર-અમર છે.

અમદાવાદના ૫૦૦૦ ડોક્ટર્સને રુબરુ મળીને અમે સોફ્ટવેર વેંચવાની શરૂઆત કરેલી. થોડા ડોક્ટર્સને મળ્યા ત્યાં ખબર પડતી ગઈ કે ખુબ ઓછા ડોક્ટર્સ એમના ડેસ્ક પર લેપટોપ કે કમ્પ્યુટર વાપરે છે! જેટલા વાપરે છે એ બહાર હોલમાં કેટલા પેશન્ટ બેઠા છે જે જોવા લગાવેલા CCTV કેમેરાના આઉટપુટ તરીકે જ વાપરે છે. હવે? શું કરવું? થોડા સોફ્ટવેર વેચાયા. પરતું સમયની પહેલા આ પ્રોડક્ટ આવી ગઈ હશે એવું લાગ્યું.

નજર સામે નિષ્ફળતા દેખાવા લાગી. કુશાગ્રએ મને કહ્યું કે હું કોઈ નોકરી શોધી લઉં કારણકે કંપની ચાલે કે નહી એનો ભરોસો નહી. બધાએ એમના હજારો કલાક આ વેબસાઈટ અને સોફ્ટવેર બનાવવા પાછળ નાખ્યા હતા. સમય યોગ્ય ન હતો. IT કંપની ઉભી કરવા શહેર યોગ્ય ન હતું. ઘણીવાર માણસો હારે એવા નથીં હોતા ત્યારે કુદરત હરાવતી હોય છે. જે છ યુવાનોએ ખુમારી ભરેલી દોડ ચાલુ કરેલી એમાં કુદરતે નાનકડી ઠેસ મારી. કેમ? કારણકે અમને બધાને સાચા રસ્તાઓ શોધવાના બાકી હતા.

થલતેજ ચોકડીની નજીકનો એ રૂમ ખાલી કરવાનું કહેવામાં આવ્યું. અમે હિમાલયા મોલની સામે જતી એક કોલોનીમાં PG માં રહેવા ગયા. અરેરે…એ અંધારી કોટડી. લાઈટ ન આવે. સવારના એક કલાક સિવાય પાણી ન આવે. મને નોકરી ન મળે. બધાએ પોત-પોતાના બધા રૂપિયા કંપનીમાં ખર્ચી નાખેલા. બધા જ બેરોજગાર.

…અને અચાનક કુશાગ્રના પપ્પાનું એક અકસ્માતમાં દેહાંત થયું. કુશાગ્રને ખુબ આઘાત લાગ્યો. અમે કુશાગ્રને તેનો બધો જ સામાન લઈને ગોંડલ મોકલી દીધો. તેના પરિવારને તેની જરૂર હતી.

Carodoc.comને એક નાનકડી કંપનીને વેચી દેવામાં આવી.

સમય સૌથી મોટો કાતિલ હોય છે. સમય આવે એટલે ઘણા ભરમ તૂટી જતા હોય છે. તમારા ખુમારી-ગર્વ ચુપ થઇ જતા હોય છે. હવા નીકળી જતી હોય છે. સમય એવો આવ્યો કે રોજે મેક-ડી નું 25 રૂપિયાનું બર્ગર ખાઈને દિવસ કાઢવા લાગ્યા. ખરી કસોટી ચાલુ થઇ હતી.

આ ઉપર કહી એ વાત  મહિનાના ગાળામાં બની હતી. કુશાગ્ર ગોંડલ જતો રહેલો. એ વધુ ડીસ્ટર્બ હતો એટલે કોઈના ફોન ઉઠાવતો નહીં. અહીં અમદાવાદમાં હું બાકીના બધા સાથે દોસ્ત બની ગયેલો.

આ બધામાં મારી પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ હતી. મેં કોલસેન્ટરમાં પાર્ટ-ટાઈમ નોકરી ચાલુ કરેલી. (ફુલ-ટાઈમ એટલે ન કરી કારણકે હજુ મને એ જ ભ્રમ હતો કે બાકીનો દિવસ વિશ્વમાનવ લખીશ. પબ્લીશ કરીશ. ફેમસ થઇશ. રૂપિયા કમાઈશ. મંઝીલ દૂર નથી!) ધીમે-ધીમે ખબર પાડવા લાગી કે પુસ્તક લખતા તો વર્ષ જતું રહેશે. ખિસ્સા ખાલી હોય ત્યારે ક્રિએટીવીટી મરી જતી હોય છે. ચારે બાજુ નોકરીના વલખાં મારવાનું શરુ કર્યું. વધુ એક્પિરીયન્સ દેખાડવા ફેઇક રિઝ્યુમ બનાવીને બે-ત્રણ કોલસેન્ટર બદલ્યા. પરંતુ એ નોકરી માથાનો દુખાવો હતી.

“તને છ હજાર આપીને તારી કંપની તારી રોજની જીંદગીના 12 કલાક ખરીદી રહી છે.” આવું મન જાની કહેતો.

આ મન જાની ખુબ જ અદ્ભુત વ્યક્તિત્વ હતું. એ આખો દિવસ રૂમ પર જ હોય. કુદરતી રીતે તેની પાસે એટલું શક્તિશાળી મગજ હતું કે એની જીંદગીને જોનારા દંગ રહી જાય! હા… નવોદયમાં ભણેલો આ માણસ સ્કુલથી જ આખી લાઈબ્રેરી વાંચી નાખતો. આ આગળનું વાક્ય લખ્યું એમાં જરાપણ અતિશયોક્તિ નથી. મનનું સપનું હતું કે એને લાઈબ્રેરિયન બનવું છે. અમે એને કહેતા કે તું માણસ નથી. કારણકે એની પુસ્તકો વાંચવાની સ્પીડ એટલી હતી કે એ ૧૦૦૦ પેજનું પુસ્તક ૩ કલાકમાં વાંચી નાખતો હતો! એણે એટલા પુસ્તક વાંચેલા કે તેની સાથે લાઈફના કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં આર્ગ્યુમેન્ટ કરવી એટલે હારી જવાની ખાતરી સાથે કરવી. એ ખુબ ઓછું બોલે. કોઈને બોલાવે નહીં. અંધારી રૂમમાં એકલો પડ્યો રહે. લેપટોપ 24 કલાક ચાલુ. એને દુનિયાની કશી જ પડી ન હતી. તે મારી સાથે એટલે વાતો કરતો કારણકે હું એની સામે બેસીને જ બુક લખતો. હું ૧૦ મિનીટ બાથરૂમ ગયો હોય એમાં એ બુકના ૮૦ પેજ વાંચી લે!

મન ભણવામાં પણ એમ હતો. એક્ઝામના એક કલાક પહેલા કોલેજ પર જઈને કોઈ વાંચતું હોય ત્યાં બાજુમાં બેસીને વાંચી લે. પૂરું! 8 CGPA. નિરમા યુનીવર્સીટીમાં ઘણી કંપની આવેલી, પરંતુ Carodoc.com ના સ્થાપકોને Samsung જેવી કંપનીમાં નોકરી મળતી હતી છતાં કોઈએ ન લીધેલી. મનનો ઇન્ટરવ્યુ પણ જોરદાર હતો. એ નાઈટડ્રેસ પહેરીને Wipro ના ઇન્ટરવ્યુંમાં ગયેલો! ઇન્ટરવ્યુંઅર હજુ ગણિતનો કોઈ સવાલ પૂરો કરે એ પહેલા એ જવાબ આપી દેતો હતો. Wipro ના એ લોકો એટલા મૂંઝાયેલા હતા કે એમણે મનને જોબ-ઓફર તો કરી પણ છેલ્લે પૂછી લીધું કે અમારી પેનલ માંથી કોઈએ તને અગાઉથી જવાબ કહ્યા તો નથી ને!

મન પાસેથી એ દિવસોમાં ખુબ શીખ્યો. અમે બંનેને ‘અતિશય’ ફિલ્મો જોઈ. પુસ્તકો વાંચ્યા. ટોરેન્ટ હેંગ થઇ જાય એટલા ફિલ્મો જોયા. બેરોજગારીમાં હું હતો. મન પાસે Wiproની ઓફર હતી જ્યાં જવાને હજુ છ મહિના બાકી હતા. તેને લાઈબ્રેરિયન બનવું હતું!

“તમે જેવા માણસો સાથે દિવસના અમુક કલાક પસાર કરો છો તેવા જ બની જતા હોઉં છો.” એવું ક્યાંક વાંચેલું. મનમાં સમજાઈ ગયું કે ચિક્કાર વાંચનારને જેટલો ભવિષ્યમાં ફાયદો છે એટલો કોઈને નથીં. બીજા બે દોસ્તો કપિલ અને દેવિન્દર પણ એવા જ! રાજસ્થાનના આ બંને દોસ્તોએ કોલેજમાં એક ટેક-બ્લોગ ચાલુ કરેલો: Beebom.com

એ બ્લોગમાં એ બંને નવા-નવા ટેકનોલોજીના રીવ્યુ લખતા. ઈન્ટરનેટના ટ્રેન્ડ મુજબ 10 things to know… એ થીમ પર ટેક્નીકલ બ્લોગિંગ કરતા હતા. કપિલ-દેવિન્દર પાક્કા દોસ્તો હતા. હંમેશા સાથે. Carodoc નિષ્ફળ ગઈ એટલે Beebom બ્લોગને એમણે ફરી ચાલુ કર્યો જેથી એમાં એડ આપીને રૂપિયા મળે. એમનું આ પેશન જ ન હતું. સપનું હતું કે Beebom એક એવું પ્લેટફોર્મ બને જેને ઇન્ટરનેટ પર ટેક્નીકલ નોલેજ માટેનો સૌથી ઓથેન્ટિક સોર્સ માનવામાં આવે. એ બંને રાત-દિવસ એ અંધારી રૂમમાં બેસીને બ્લોગિંગ કર્યા કરે.

કપિલ ખુબ ઓછું બોલે. તેના સપનાઓ ખુબ ઊંચા હતા. દેશની સૌથી બેસ્ટ ટેક-કંપની બનાવવાના! હા. એ મને ગાઈડ કરતો કે મારે કઈ રીતે વિશ્વમાનવનું માર્કેટિંગ કરવું જોઈએ. હું એને મારા સપના કહેતો. પેલી અંધારી PG માં અમારું મન ન લાગે ત્યારે વસ્ત્રાપુર લેઈક પર જઈને હું, મન, કપિલ અને દેવિન્દર જગ આખાની વાતો કરતા. એ વાતોમાં જેટલું નોલેજ શેરીંગ થતું એટલું મેં મારા જીવનમાં પછી ક્યારેય નથી મેળવ્યું. Quora, Reddit, Dark web, stumbleUpon એ બધું શું છે એ એમ વાતો માંથી જાણ્યું અને પછી રાતો જાગીને આ બધી સાઈટ્સ પર ખુબ વાંચ્યું.

હજુ સુધી કોઈ મને સફળતા-નિષ્ફળતાનું કશું પણ પૂછે તો એ જ કહું કે ‘તમારાથી વધુ સ્માર્ટ-સારા-અને સપનાઓ જોનારા માણસોને દોસ્ત બનાવો. એમનાથી ઘેરાયેલા રહો. પછી જુઓ.’

અમારા બધામાં અમુક ફીચર્સ કોમન હતા: ૧) બધા ખુબ ઓછું બોલીએ. ૨) ઇન્ટરનેટને જ્ઞાનના સોર્સ તરીકે વાપરવાના અમે ચાહકો, પરંતુ સોશિયલ મીડિયાના વધુ પડતા ઉપયોગના વિરોધી. (હજુ પણ મારા સિવાય કોઈ વધુ પડતું ફેસબુક/વોટ્સએપ વાપરતું નથી.) ૩) દરેકના અલગ-અલગ સપનો. માપ વિનાના સપનાઓ. ૪) બેરોજગાર.

એ નવરાશના સમયમાં અમે એ છ મહિનામાં એટલું શીખ્યા કે એ એવરેજથી હજુ પણ લર્નિંગ નથી થતું.

ખેર…સમય સમયનું કામ કરે.

કપિલ અને દેવિન્દરે થોડાંક રૂપિયા ભેગા કરીને સંદેશ પ્રેસની બાજુમાં નાનકડી ઓફીસ લીધી. એમનો બ્લોગ ધીમી-ધારે ખુબ સારું કામ કરી રહ્યો હતો. એ બંને આખો દિવસ ઓફીસ જતા રહેતા હતા. અંધારી રૂમ પર હું અને મન બંને આખો દિવસ લેપટોપમાં નવલકથાઓ વાંચ્યા કરતા. બપોરે બર્ગર ખાઈ લેતા. સાંજે મેગી. હું રાત્રે કોલસેન્ટરમાં જતો. સવારે આવતો.  બપોર સુધી સુતો. ફરી મનની બાજુમાં બેસીને વાંચવાનું ચાલુ!

મન જાનીને Wipro માંથી કોલ આવ્યો. જલદી જવાનું થયું. એ બેંગ્લોર જતો રહ્યો.

હવે દિવસે અંધારી રૂમમાં હું એકલો રહ્યો. બેરોજગાર તો ખરો જ. સૌથી ખરાબ દિવસો. કપિલ-દેવિન્દર મોડી રાત સુધી ઓફીસથી ન આવે. આખો દિવસ કોરી ખાતી એકલતામાં પુસ્તકોનો સાથ રહ્યો. હું મેમનગર ગુરુકુળમાં બપોરે જમવા જવા લાગ્યો.

બે મહિના પછી પ્લાઝ્મા નામની ઈલેક્ટ્રીકલ ફર્નેસ બનાવતી કંપનીમાં છ હજારના પગાર પર સર્વિસ એન્જીનિયરનું કામ મળ્યું. ગાંડો ગામ રખડીને ફરી ઈલેક્ટ્રીકલની નોકરીમાં આવ્યો!

એ જ અરસામાં કપિલ-દેવિન્દરે નક્કી કર્યું કે એ બંને દિલ્હીમાં Beebom.com ને ચાલુ કરશે, કારણકે અમદાવાદમાં IT કંપનીનો ગ્રોથ ખુબ ધીમો થાય છે. થેલા પેક કરીને એ બંને પણ જતા રહ્યા. કપિલ રોજે દિલ્હીથી ફોન કરતો. અમદાવાદ છોડી દેવા કહેતો. હવે તો PG ના ભાડાં ભરવામાં પગાર જવા લાગ્યો.

છેવટે મને પણ વડોદરામાં Absolute insurance surveyors નામની કંપનીમાં સર્વેયરનું કામ મળ્યું. હું વડોદરા જતો રહ્યો. પગાર સારો હતો. ૨૦૦૦૦.

અમદાવાદથી એટલે હજુ પણ બીક લાગે છે. છ એન્જીનિયરે સાથે મળીને જોયેલ સપનું ત્યાં તૂટ્યું. બેરોજગારી જોઈ. એક-પછી-એક બધા અલગ થતા ગયા. પોતપોતાના રસ્તે આગળ નીકળવા લાગ્યા. એકલા-એકલા દરેકની સફર શરુ થઇ.

મરીઝનું એક વાક્ય છે: ‘કહો દુશ્મનને, હું દરિયાની જેમ પાછો જરૂર આવીશ….એ મારી ઓટ જોઈને કિનારે ઘર બનાવે છે!’ એવું જ થયું. અમારી ઓટ હતી, પણ અમે મહેનત ઓછી નહોતી કરી.

૧) કુશાગ્ર રાદડિયા ગોંડલ ગયો પછી તેને સાપરમાં એક ફોર્જિંગ કંપનીમાં ૧૦૦૦૦ના પગાર પર બે વર્ષ નોકરી ચાલુ કરી. (કોલેજમાં કુશાગ્રએ નિરમાની ૮ લાખના પેકેજની સેમસંગની ઓફર ફગાવેલી.) બે વર્ષ સુધી એ એટલે અમારા ફોન ન ઊંચકતો કારણકે ફેમેલીને સપોર્ટ કરવા લીધેલી એ નોકરીમાં એ IT ને કે તેના ડીઝાઇનને લગતા પેશનનું કશું જ કામ ન કરતો હતો. એક વર્ષ પછી તેણે જાતે Induction forging ની કંપની ચાલુ કરી! યસ…એની શીખવાની ધગશ એવી હતી કે એ કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં કિંગ બની શકે. કંપનીનું નામ પણ પોતાના પપ્પાના નામ પરથી રાખ્યું: માધવ ફોર્જિંગ.

આજે ૨૦૧૭માં, માત્ર દોઢ વર્ષમાં એની કંપની ધોમધોકાર ચાલે છે. એનું ડીઝાઇનર તરીકેનું પેશન એ એમાં વાપરે છે. હું હમણાં જ તેની કંપની પર ગયો, અને ભૂતકાળ યાદ કરીને અમે બંને ચુપચાપ બેઠા રહ્યા.

૨) મન જાની ! : એ હજુ એટલા જ પુસ્તકો વાંચે છે. બેંગ્લોર Wipro માં હતો. હાલ Synopsys માં રીસર્ચ કરે છે. હું પણ હાલ બેંગ્લોર જ છું. પણ અમે બંને હજુ મળ્યા નથી. એ હવે એટલો ફકીર થઇ ગયો છે કે કોઈના ફોન-મેસેજ જવાબ ન આપે. Coding માં એ એશિયા લેવલ પર ઘણા ઇનામો લઇ આવ્યો છે. વાંચવા અને ફિલ્મોમાં હવે એ વૈશ્વિક સાહિત્યના એ આયામ પર છે જ્યાં ખુબ ઓછા માણસો હોય છે. (ફ્રેંચ સાહિત્ય વાંચવા માટે તેણે Openculture.com પરથી ફ્રેંચ શીખી લીધેલી!) હજુ એ લાઈબ્રેરિયન નથી બન્યો.

૩) કપિલ જિંદાલ અને દેવિન્દર મહેશ્વરી: Beebom.com હાલ વર્ષના ૫ કરોડનું ટર્ન-ઓવર કરનારી ત્રીસ એમ્પ્લોયી ધરાવતી કંપની છે. એમને કેટલાયે ફંડીંગ મળતા હોવા છતાં ક્યારેય નથી લીધા. એમના સપનાઓ અલગ છે. ઇન્ટરનેશનલ માર્કેટ પર એમનું ધ્યાન છે. સફળતા ચિકાર છે, પરંતુ હજુ બંને એવાને એવા જ છે. હમણાં હું દિલ્હી ગયેલો ત્યારે એમના વૈભવી ફ્લેટ પર રોકાયેલો.

૪) વિરલ ઠક્કર : આખા લેખમાં વિરલની વાત એટલે ના કરી કારણકે તેનું ઘર જ અમદાવાદમાં હતું એટલે એની લાઈફ વિષે વધુ જાણવા ન મળ્યું. હાલ એ Houston Univerity માં માસ્ટર ડીગ્રી કરે છે. એનું પ્રિય વાક્ય Stay hungry, stay foolish હજુ એની ફેસબુક પર છે.

૫) હું.. : આપની નજર સામે જ! બાર-તેર નોકરીઓ કરી. વિશ્વમાનવ પબ્લીશ થઇ. બીજી બુક નોર્થપોલ પણ આવી. મેં જે સપનાઓ જોયેલા એ થોડા-ઘણા સાકાર થયા છે. વાંચકોનો પ્રેમ મળ્યો છે. હજુ તો કેટલાયે કામ કરવાના છે.

આ છ એન્જીનિયર હાલ અલગ-અલગ ખુણાઓમાં ખુશ છે. Carodoc નું ફેસબુક પેજ હજુ એમ જ છે. વેબસાઈટ બંધ છે. હવે અમારા બધાની પોતપોતાની વેબસાઈટ છે.

અને હા…મહેનત જારી હે. એમ જ. અવિરત. જોઈએ.

હા…આને સંઘર્ષ નહી કહું. સંઘર્ષ થોડું નેગેટીવ લાગે છે. ‘મહેનત‘ યોગ્ય શબ્દ છે. 🙂

Tour-de-Mysore | My one day trip

મૈસુર…

બેંગ્લોરથી ૧૪૫ કિલોમીટર દૂર આવેલું આ City of palaces હું જોઈ આવ્યો. એક જ દિવસમાં!

રવિવાર હતો.

સવારના દસ વાગ્યે ઉઠ્યો.

રજાનો દિવસ લેપટોપ સામે ગાળવાનો પ્લાન ન હતો. એમ જ મગજમાં વિચાર ચડ્યો કે આ મૈસુરના ટીપું સુલતાન વિષે ખુબ સાંભળ્યું- વાંચ્યું છે તો કેમ એકવાર મૈસુર ન જઈ આવું?

…અને થોડું ગૂગલ કર્યું તો ખબર પડીં કે આ તો વધુ દૂર નથી.

Uber cab ની સ્કીમમાં ૩૦ રૂપિયામાં મારા બેંગ્લોરના કોરમંગલા થી બસ સ્ટેશન પહોચી ગયો. અને ત્યાં મૈસુરની બસમાં બેઠો અને એક મસ્ત ખાનદાની માણસ મળી ગયો.

એમનુ નામ સ્ટીવન. પણ એ ચશ્માં પહેરે એટલે સ્ટીફન કિંગ જેવા લાગે. એ કેરાલામાં રહે છે. ચીકન મસાલા બનાવતી કંપનીમાં મેનેજર છે. કામ માટે મૈસુર જાય જતા હતા . તેને તેની જોબ ખુબ પસંદ છે. તેની જીંદગીમાં તેને કોઈ અફસોસ નથી. ખુબ ખુશ છે અને હવે એને જલ્દી મરી જઈશ એવા સપના આવે છે!  

શ્રીરંગપટ્ટમમાં ઉતરીને એક રીક્ષાવાળાને પૂછી ને એક સરસ મજાની હોટલમાં ગયો. આ મારું પ્રિય ખાવાનું છે. પ્લેઈન ઢોસા. એમાં પણ મૈસુરના ઢોસાનો સ્વાદ જ અલગ હોય છે.  🙂 

શ્રીરંગપટ્ટમ નાનકડું ટાઉન છે. એટલે હું ચાલતા ઉપડ્યો શ્રીરંગનાથસ્વામી નું મંદિર જોવા. પરંતુ રસ્તે ચાલતા-ચાલતા ભૂલો પડ્યો, અને જઈ ચડ્યો એક મજેદાર કુસ્તીની મેચમાં!

આ મેદાન સો વર્ષથી કુસ્તી માટે જ વપરાય છે. અહીના લોકલ માણસો કુસ્તીની મેચ માટે અંદર જઈ રહ્યા છે. અહીની ભાષા સમજાય નહી  એટલે વધુ વિગતો જાણવા ન મળે. 

આ યુવાનોને જોઈને ખરેખર જીવ બળતો હતો. આ કુસ્તીની સંસ્કૃતિ આપણા દેશમાં લાંબુ જીવવી જોઈએ. આ યુવાનોને લડતા જોઇને નક્કી કરી લીધું કે ક્યારેક તો કુસ્તી શીખવી જ છે 🙂

આ પતાકડું ત્યા છોકરા બધા ને દેતા હતા. આ મેચમાં છોકરીઓ વચ્ચે પણ મેચ ચાલતી હતી. દંગલ ફિલ્મ લાઈવ જોવા મળી! રીલીઝ પહેલા જ 😉 

સાંજ ના ચાર વાગ્યા હતા. કુસ્તી આઠ કલાક ચાલવાની હતી. મોડું થાય તેની ચિંતા હતા. આ સ્થળથી મૈસુર પંદર કિલોમીટર જેટલું દૂર હતું. એટલે હું ઉપડ્યો મંદિર જોવા.

આ છે શ્રીરંગનાથસ્વામી નું મંદિર. જોકે રવિવારને લીધે ભીડ ખુબ હતી. હું દર્શનની લાઈનમાં તો ઉભો રહ્યો…પણ 

પછી અચાનક શું મન થયું કે હું મંદિર અંદર ન ગયો. બહાર આ ગલુડિયાને જોતો રહ્યો અને કલાક એક એની સાથે રમ્યો!

આ ગલુડિયું હકીકતમાં ઘોડાની સુકાયેલી લાદ ખાતું હતું! ખબર નહી તેને શું સ્વાદ આવતો હશે? (એ સ્વાદને સમજવા કદાચ ગલુડિયું બનવું પડે 😉 )

ત્યાં મેદાનમાં ફૂટબોલની મેચ પણ ચાલુ હતી. એ જોઈ.  માનો કે ન માનો પરંતુ આ દેશમાં ફૂટબોલનું ખુબ જબરદસ્ત ભવિષ્ય છે એ પાક્કું છે. અને ભારત ફૂટબોલના વર્લ્ડકપમાં રમતું હોય એ દિવસો દૂર નથી.

અને આ બધા વિશ્વથી દૂર મેં અનુભવ્યું એક અનોખું વિશ્વ!

અહીના સુલતાન ટીપું નું વિશ્વ.

અહોહો…એના જેવો ભાયડો ભૂતકાળમાં આ ધરતી પર જીવી ગયો હતો. અહીના જુના એક એક ખંડેરમાં ટીપુંનું શરીર સામે ખડું થતું હતું .

હું અહી એક એક ફોટોમાં તેની ભવ્યતા કહેતો જાઉં છું.

આ છે ટીપુંના શ્રીરંગપટ્ટમ ના કિલ્લાનું મુખ્ય પ્રવેશ. વર્ષો પહેલા અહી ઘોડાઓના ડાબલા ખખડતા હશે. અત્યારે વાહનોનો ધુમાડો દીવાલોને કાળી કરી રહ્યો છે. 

ટીપું..

આ સુલતાન ને ઘણા ફ્રીડમ-ફાઈટર પણ કહેતા. બ્રિટીશ લોકો તેને ટીપું સાહિબ કહેતા. એનો ગોળ ચહેરો, કાળી મૂછો, અને ક્ષત્રિયનો લડવૈયાનો પહેરવેશ એ સમયના અંગ્રેજોની ઊંઘ હરામ કરી ગયેલો.

એ કહેતો:

“ઘેટા બકરાની જેમ જીવીને સો વર્ષ કાઢવા કરતા હું વાઘની જેમ ખુમારીથી બે દિવસ જીવું તો મારે માટે એ બે દિવસ સાર્થક છે “

વાઘ સાથે એને એટલો પ્રેમ હતો કે એની પાસે એ છ વાઘ રાખતો. એટલે જ અંગ્રેજો એને ‘મૈસુરનો વાઘ’ કહેતા. એના શ્રીરંગપટ્ટમ ના કિલ્લામાં પ્રવેશતા જ બંને તરફ વાઘના પાંજરા હતા. આ રહ્યો ફોટો:

આ દરવાજો અંદર વાઘ રહેતા એવું કહેવાય છે. 

તેના સૈન્યના હથિયારોમાં પણ વાઘનું ચિત્ર રહેતું. અને સૈન્યનું નામ પણ ‘Tiger troops’ આપેલું હતું.

ચાલતા-ચાલતા આવ્યા- વોટર ગેટ. ટીપું આ ગેટ વડે કાવેરી નદીના પાણીને કિલ્લા ફરતે ઘેરી લેતો, જેથી દુશ્મનો અંદર આવી જ ન શકે!

ટીપુંથી અંગ્રેજ સૈન્ય એટલું ડરતું કે છેક ઇંગ્લેન્ડથી જનરલ હેરીસ ને ટીપું ના કિલ્લાથી બસો માઈલ દૂર મદ્રાસમાં મુકવામાં આવ્યો. અંગ્રેજોની ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની એ હૈદરાબાદના નિઝામ સાથે મળીને પચાસ હજાર યોધ્ધાઓનું સૈન્ય તૈયાર કર્યું હતું. (કહેવાય છે કે એમાં ૮૦% માણસો ભારતીયો હતા. અંગ્રેજો જાણતા હતા કે વર્ષોથી એક પરંપરા આ દેશમાં ચાલતી આવી છે- ‘ભારતીયો જ દેશનું નું નાખોદ વાળવામાં મદદ કરે છે.’)

ઇ.સ ૧૭૯૯ માં કોલોનલ આર્થર વેલેસ્લીના નેતૃત્વ નીચે મદ્રાસથી એ સૈન્ય શ્રીરંગપટ્ટમના કિલ્લા પર ચડાઈ કરવા આવ્યું. એ ફેબ્રુઆરીનો મહિનો હતો. દુશ્મનોનું સૈન્ય ટીપુંના કિલ્લા પાસે કોઈ ખબર વિના જ ચડી બેઠું હતું. ટીપું પાસે ત્રીસ હજાર સૈનિકો હતા, અને સામે હતા પચાસ હજાર.

લાશોના ખડકલા થઇ ગયેલા. જયારે ટીપુંને સમાચાર મળ્યા ત્યારે એ ખુલ્લી તલવાર લઈને મેદાનમાં દોડી ગયેલો. 

કિલ્લાની દીવાલો તોપોથી તોડી નાખી, વાંસની નિસરણીઓ લઈને દુશ્મનો કિલ્લા અંદર ઘૂસી ગયા.(બરાબર એ સમયે કાવેરીમાં પાણી ન હતું અને વોટરગેટ બંધ હતા.) ટીપુંના સૈનિકોની લાશોનો ખડકલો થવા લાગ્યો. કિલ્લા ઉપર બ્રિટીશ ધ્વજ બપોરે એક વાગ્યે લહેરાયો.

…પણ યુદ્ધમાં એક ઘટના બની જે કોઈએ જોઈ નહી. ટીપું સુલતાન ખુલ્લી તલવારે જયારે દુશ્મનોને વધેરી રહ્યો હતો ત્યારે કોઈ અજાણ્યા દુશ્મન સૈનિકની ગોળી ટીપુંની છાતીમાં ઘુસી ગઈ. ટીપું થોડીવાર પછી મરી ગયો.

એ પછી તેને નજરે જોનારા સૈનિકોનું કહેવું હતું કે ગોળી વાગી હતી પછી પણ ટીપું કલાક સુધી લડતો રહ્યો હતો.

રાત્રે ટીપુંનુ શરીર લાશોના ઢગલા વચ્ચેથી કાઢવામાં આવ્યું હતું. આ ઇન્ટરનેટ પરથી લીધેલું દ્રશ્ય અહી છે:

મેં જયારે કિલ્લાની એ તૂટી ગયેલી દીવાલોને સ્પર્શ કર્યો ત્યારે વર્ષો જુનો એ લોહીયાળ જંગ આંખો સામે ખડો થયો.

અંતે જોઈ ટીપું સુલતાન જ્યાંથી લાશોના ઢગલા માંથી મળ્યો હતો એ જગ્યા:

અહી એ વાઘ માર્યો ગયો.

આ કબર પાસે કેટલું માણસ આવ્યું હશે. આ જગ્યા પર અંગ્રેજ લોર્ડ દ્વારા આ તકતી મુકવામાં આવી છે. એક નોસ્ટાલ્જીયા નો અનુભવ હતો એ.

બસ… પછી શું જોવાનું હોય.

એક આંબલીનું ઝાડવું જોયું જેના પર કાતર તો જુઓ!

થોડા કાતરા ખાધા, અને સાંજ પડી ગઈ.

સાંજે મૈસુર જવાની બસ મળી ગઈ. હું ચાલ્યો મૈસુર તરફ… 🙂

શિયાળાની મૈસુરની સાંજ અદભૂત હતી. હું સીધો જ મૈસુર પેલેસ ગયો.

સાંજના સાત વાગ્યા હતા. માણસો મૈસુર-પેલેસની લાઈટીંગ જોવા આવવા લાગ્યા હતા. 

સાંજનો મોજીલો સુરજ કિલ્લાની સુંદરતામાં વધારો કરતો રહ્યો.

પણ થોડું અંધારું થયું અને માણસોના બનાવેલા હજારો બલ્બ ચાલુ થવા લાગ્યા. એક પછી એક. જાણે સાંજનો સુરજ આ મહેલ પર જ આથમી ગયો. 

રાત્રીના આઠ વાગ્યે…

રાત્રે સાડા આઠે… એ વર્ષોમાં અહીના રાજાઓ કેવું અનુભવતા હશે આની અંદર રહીને.

આ બતાવવાની રહી ગયેલી એવી – ચામુંડી હિલ્સ. આ ટેકરીઓ પરથી આખું મૈસુર દેખાઈ. જોકે હું સાંજના સમયે તો જઈ શકું એમ ન હતો.

મહેલ જોયા પછી હું ગયો ફૂડ-સ્ટ્રીટમાં. અને ત્યાં જોવા મળ્યો આવડો મોટો ચોખાના લોટ નો પાપડ! અહીના લોકો આને લુખો ખાય તો મેં પણ ખાધો.  આ પાપડ નહી, પણ મારી બાજુમાં ઉભેલા છોકરાને જુઓ. એનું નામ છે સંજય. એ પણ મારી જેમ ઘરથી બસો કિલોમીટર દૂર મૈસુર ફરવા નીકળેલો. મારી બાજુમાં આવીને ઉભો હતો અને દોસ્ત બની ગયો. તેના પપ્પા આ દુનિયામાં રહ્યા નથી. એ દુઃખ ને દૂર કરવા એ એકલો ફરવા નીકળી ગયો હતો. એના મમ્મી સરકારી સ્ટેનોગ્રાફરની નોકરી કરે છે. સંજય બી.એસ.સી કરે છે. તેને કોઈ ડ્રીમ નથી. તે ખુશ પણ નથી. તેને ખુશ રહેવું ફરજીયાત લાગતું નથી. બસ…એ મારી સાથે ખુબ રખડ્યો. 

મારો આ ફોટો સંજયે જ લીધો છે. તેની સાથે મેં મારી કેટલીયે વાતો કરી. અમે બંને એક મેળામાં ગયા. 

એ મેળામાં અમે બંને આ ડ્રેગન હોડીમાં બેઠા. હું અને એ એક છેડે જઈને ઉભા રહ્યા. ખુબ રાડો નાખી. આ મને ખુબ ગમે છે. સંજયને તો બહાર આવીને ઉલટી થઇ ગઈ! મેં એને પાણી આપ્યું અને પછી એને ભૂખ લાગી. એટલે અમે બને ખાવા ગયા એક અદભૂત આઈટમ! 

મૈસુરની આ સ્પેશીયલ ઈડલી ને કહે છે ‘માલીગે ઈડલી – Mallige idly’ આ ઈડલી એકદમ જાડી અને સોફ્ટ હોય છે. સમજો કે દોઢ ઇંચ જાડી ઈડલી હતી. અમે બંને એ ખુબ ખાધા પછી સંજયને સિગારેટ પીવાનું મન થયું. હવે એ છોકરાનું માન રાખવા મેં પણ પીઈ લીધી 🙂 બાકી હું નથી પીતો. 😛 

બસ…અમારી બંનેની સફર પૂરી થવા આવી હતી. રાત્રીના અગિયાર  વાગી ગયા હતા. અમે બને બસ સ્ટેશન સુધી ચાલતા ગયા. એ એની બસમાં બેસી ગયો અને હું મારી બસમાં.

પણ બસ સ્ટેશનમાં આ રેર વસ્તુ જોવા મળી!

આ ટ્રાન્સ-જેન્ડરનું ટોઇલેટ જોઇને ખુશ થવું જોઈએ કે આનો વિરોધ હોવો જોઈએ એ મને તો ખબર નથી. તમારું શું કહેવું છે? 🙂

તો બસ…રાત્રે બે વાગ્યે બેંગ્લોરમાં પાછો આવી ગયો. આ શહેર તો જાગતું જ હતું. હું ઘરે પહોચ્યો અને પછી આ ટ્રીપના નશામાં ઊંઘ ન આવી એટલે એક મસ્ત સીરીઝનો એપિસોડ  જોઈ નાખ્યો:

David Attenborough ની Planet Earth -2. આપણા અભૂતપૂર્વ વિશ્વના અદભૂત દર્શન કરવા BBCની આ પહેલી અને બીજી સીઝન ખાસ જોઈ લેજો. એમાં પણ મ્યુઝીક આપ્યું છે મારા સંગીત વિશ્વના સૌથી પ્રિય માણસે- Hans Zimmer. 🙂 ભૂલ્યા વિના જોજો, અને ના જુઓ તો એટલીસ્ટ David Attenborough અને Hans Zimmer વિષે વાંચીને એમના કામને જોજો. 🙂

SAMSUNG RV509… – My first Love!

SAMSUNG RV509
આ છે મારો પહેલો જીવનસાથી.
આજકાલ દિવાળીના દિવસોમાં માણસો ચોપડા-પૂજન કરતા હોય છે, પણ હવે નવી પેઢીને ચોપડા જેવું કઈ હોતું નથી એટલે થયું આજે આ લેપટોપ-પૂજન કરી લઈએ. પણ પૂજા થાય એ પહેલા આ મારી આઠ વર્ષ જૂની મહેબૂબાની નાનકડી કહાની કહી દઉં.

આ રહી અમારી લવ-સ્ટોરી:
આજથી બરાબર આઠ વર્ષ પહેલા લાભ-પાંચમના દિવસે હું મારા બાપુજી પાસેથી ૪૦૦૦૦ રૂપિયા ખિસ્સામાં લઈને અમરેલી ગયો હતો. એ ઉંમરમાં લેપટોપ વિષે કશી પણ ખબર પડતી ન હતી. એક નાનકડી દુકાનમાં ગયેલો. અઢાર વર્ષના છોકરડાને જોઇને દુકાનના માલિકે પૂછ્યું: ‘શું જોઈએ છે?’
મેં કહ્યું- ‘લેપટોપ!’
પેલાએ મને ઉપરથી નીચે સ્કેન કરી લીધો અને પૂછ્યું: ‘રૂપિયા લાવ્યો છે?’
મેં કહ્યું- ‘હાસ્તો…પુરા ચાલીસ હજાર છે’
પેલાએ મને ત્યાં પડેલા લેપટોપ્સ માંથી ગમે એ પસંદ કરી લેવા કહ્યું અને મેં બધા લેપટોપ નિરાતે જોયા. પછી માલિક પાસે જઈને કહ્યું- ‘તમારી ઉપર મને પૂરો ભરોસો છે, જે સૌથી સારું અને મારા બજેટમાં હોય એ લેપટોપ આપી દો’
એ સાહેબ તો ભાવવિભોર થઇ ગયા. મને એમણે આપ્યું આ લેપટોપ. એ સમયે સેમસંગ લેપટોપ માર્કેટમાં નવા હતા. ૩૨,૫૦૦ માં એમણે મને ડુપ્લિકેટ WINDOWS 7 અને બીજા માઈક્રોસોફ્ટના પ્રોગ્રામ નાખીને લેપટોપ ચાલુ કરી આપ્યું. બસ…એ દિવસ અને આજનો દિવસ…આ લેપટોપ અને મારી પ્રેમ કહાની ચાલતી જ રહી.

એન્જીનીયરીંગના વર્ષોમાં આ લેપટોપના સ્ક્રીન પર હજારો મુવીઝ જોયા. કેટલાયે ગીતો વગાડ્યા. મોડી રાત્રે સ્પીકર લગાવીને દોસ્તો સાથે કેટલીયે પોર્ન વિડિયોઝ અને અમેરિકન ટીવી-સીરીઝ જોતા. કોલેજના કેટલાયે પ્રોજેક્ટ્સ અને .PPT આના પર બનાવ્યા. આ મહેબુબાએ તો Torrent ની ફાઈલ્સ આખી રાતો ડાઉનલોડ કરી છે.

આની અંદર અમુક રેકોર્ડ બ્રેકીંગ વસ્તુઓ છે:
૧) ૧૧૦૦૦ ઈ-બુક્સ! (જેમાંથી કોલેજ લાઈફમાં મેં ૫૬૦ જેટલી બુક્સ વાંચેલી. અઠવાડિયાની બે બુક્સ વાંચવાની એવરેજ આવતી.)
૨) imdb.com ની Top-250 ફિલ્મ્સ! (જે બધી જ જોઈ નાખવાનો નિર્ણય કરેલો. હમણાં બે મહિના પહેલા એ મિશન પૂરું થયું.)
૩) જગતની સર્વશ્રેષ્ઠ ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મ્સ! લગભગ ૭૦ જેટલી.
પણ આતો વાત થઇ અમારા સારા દિવસોની. આ મશીને મારી સાથે ખરાબ દિવસોમાં પણ એટલો જ સાથ નિભાવ્યો છે. બેરોજગારીના દિવસોમાં આના પર રીઝ્યુંમ તૈયાર થયા. નોકરી કરતા કરતા રોજે રાત્રે નવલકથા લખવાનું શરુ થયું. આ લેપટોપના કી-બોર્ડ અને બેટરીએ મને ક્યારેય દગો નથી આપ્યો. હજુ બેટરી એક કલાક ચાલે છે, અને અઢી લાખ શબ્દોની પહેલી નોવેલ ‘વિશ્વમાનવ’ આના પર ચાર વાર લખાઈ હતી. કેટલાયે લેખો લખ્યા છે, કેટલાયે ફેસબુક અને બ્લોગ પોસ્ટ લખ્યા છે.

ટ્રેનમાં, બસમાં, વરસાદમાં અને ઠંડીમાં લખ્યું છે અને આ લેપટોપ બધું જ સહન કરતુ રહ્યું છે. આણે આંસુ પણ એટલા જ જોયા છે. વિશ્વમાનવ લખતી વખતે કોઈ ઈમોશનલ સીન લખતો હોઉં અને રડી પડું એ બધા જ આંસુ આ લેપટોપના કી-બોર્ડ પર જ પડ્યા છે! એક Plasma Induction નામની કંપનીમાં સર્વિસ એન્જીનીયરનું કામ કરતો ત્યારે ત્યાંથી મોડી રાત્રે અગિયાર વાગ્યે છૂટો થતો. ખુબ શારીરિક કામ હતું. મારા PG પર આવીને રાત્રે બાર વાગ્યા સુધીમાં ખાવાનું અને ન્હાવાનું પૂરું કરીને હું રાત્રે બાર વાગ્યે નવલકથા લખવા બેસતો. રાત્રે બારથી બે વાગ્યા સુધી લખતો રહેતો. અને દિવસ આખાનો એટલો થાક હોય કે રાત્રે બે વાગ્યે લખતા-લખતા જ શરીર બંધ થઇ જતું અને ઊંઘ આવી જતી. પણ મારી આ મહેબુબા સવાર સુધી મારા ખોળામાં જ જાગતી રહેતી. ભૂલથી ધારો કે P ઉપર આંગળી રહી ગઈ હોય તો સવાર સુધી PPPPPPPP…છપાતું રહેતું! સવારે બધું ડીલીટ કરીને ફરી નોકરી પર…

ટાઈપ કરી-કરીને ટચ-પેડની બંને બાજુ કાળા ડાઘ તમને ફોટો માં પણ દેખાશે.   આંસુ કદાચ નહી દેખાય. આ વર્ષે કંપનીએ નવું લેપટોપ આપ્યું છે છતાં બીજી નવલકથા આના પર જ પૂરી થવાની છે. હમણાં થોડા સમય પહેલા સ્પીકર ફાટી ગયા છે. કદાચ મારો આ પહેલો પ્રેમ થોડો જર્જરિત થયો છે.
…પણ સાહેબ…મજા છે. અમારા બંનેના કેટલાયે સિક્રેટ આમાં લોક કરેલા ફોલ્ડરમાં પડ્યા છે. આમાં સપનાઓ લખાયેલા પડ્યા છે. આમાં ભૂતકાળ ડિલીટ થઇ શકે છે અને ભવિષ્ય લખી શકાય છે. આજે લાભ-પાંચમના દિવસે ફરી આ મશીનને શત-શત વંદન. મારો સાથ નિભાવવા બદલ સ્ક્રીન પર વ્હાલી ચુમ્મી.
થેંક યુ…

Update after 10 days of above post: 

આ લેપટોપ પર કોની નજર લાગેલી? 😀
માંડીને વાત કરું.

ગઈ કાલે દિવસે મારું આ લેપટોપ મારા બેંગ્લોરના ઘર માંથી ચોરી થઇ ગયું 🙂 હું દિવસ આખો ઓફીસ પર હતો. સાંજે ઘરે પહોંચ્યો અને બેડ પર જોયું તો લેપટોપ નહી! ડુપ્લીકેટ ચાવી લઈને ઘરમાં કોઈ ઘૂસેલું, પરંતુ એને લેપટોપ સિવાય કશું ચોરવા ન મળ્યું. 😛બિચારો ચોર ચાર્જર પણ લેતો નથી ગયો. 😀

હકીકતમાં કાલે હું મારી આવનારી બીજી નવલકથાનું છેલ્લું પેજ લખી રહ્યો હતો. 🙂 આ પ્રોજેક્ટ પર છેલ્લા અઢી વર્ષથી કામ ચાલે છે. ગઈ કાલે દિવસે તો એટલી ખુશી હતી કે ઓફીસ પરથી વહેલો ઘરે જતો રહ્યો.
…પણ ઘરે ગયો અને આઘાત! 😀

ખેર…ખુશીની વાત એ છે કે મેં ગઈ કાલે સવારે જ પહેલી અને બીજી નોવેલનું કામ અલગ ડ્રાઈવમાં લઇ લીધેલું…જો એ કામ ગયું હોત તો હાર્ટએટેક આવી જ જાત. 😛

બાકી આ લેખમાં મેન્શન કર્યું છે એ બધું જ ગયું!
RIP my first love.

ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી અને તેની ફાઈટર મમ્મીની કહાની!

આજે લગ્ન પછીના ૧૩ વર્ષે મારી મોટી બહેનને ત્યાં દિકરીનો જન્મ થયો છે!
એ ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી છે.મારી મોટી બહેન Sangita Thummar મારા માટે એક ગુરુ જેવી સ્ત્રી જ નથી, પરંતુ એક રીયલ લાઈફ ફાયટર છે. પોતાની લાઈફને હસી-ખુશીથી જીવે. કોઈ ફરિયાદ નહી. કોઈની નિંદા નહી. નાના બાળકો પણ એના દોસ્તો અને આખા એપાર્ટમેન્ટના ડોશીઓ પણ! એની બહેનપણીઓનો પણ પાર નહી! ખુબ હસે. ખુબ ભર્યું ભર્યું જીવે. એના ઘરે મહેમાનોની રોજની ૩-૪ ની એવરેજ આવે! ખબર નહી કેમ પણ દરેક માણસને એની પાસે આવીને જાણે ભરપુર શાંતિ અને સુરક્ષા લાગે!

કુદરત પોતાના નિયમ મુજબ ડાહ્યા માણસોની પરીક્ષા વધુ લેતો હોય છે. તેણે મોટી બહેનની પરીક્ષા પણ ખુબ લીધી. કારણ? કારણકે કદાચ એને પણ મારી બહેનાની સંજોગો સામે લડત આપવાની તાકાતમાં ભરોસો હશે. 🙂

લગ્નના ચાર વર્ષ પછી બહેનને પહેલું મિસકેરીજ થયું. આઠ મહિનાનું બાળક પેટમાં જ મૃત્યુ પામ્યું હતું. એ સમયે અમારું ફેમીલી અને બહેનનું સાસરાનું ફેમીલી બધા જ ભાંગી પડેલા. આઠ-આઠ મહિના પછી પેટમાં પુરતું પોષણ ન મળવાને કારણે જયારે બહાર લઇ લેવું પડે ત્યારે એને પેટમાં પોષનારી માં ને શું અનુભૂતિ થતી હશે?

બહેન બે દિવસ રડતી રહી, પરંતુ ત્રીજે દિવસથી એ ફરી એજ ભરી-ભરી લાઈફ જીવવા લાગીં. ઉલટાનું એવું થયું કે એના ઘરે જેટલા માણસો ખરખરે આવે એમને સમજાવે અને છાના રાખે! હિંમત આપે!
એ દિવસોમાં હું પણ હોસ્ટેલથી બહેન ને લેટર લખતો. હિંમત રાખવા કહેતો. બહેન મારો પત્ર વાંચીને ખુબ હસતી. બધાને વંચાવે! કહેતી જાય કે ‘મારો ભાઈ છે, ખુબ સમજેલો છે!’ 😀

બીજા બે વર્ષ ફરી બહેનને બીજું મિસકેરીજ થયું. એ બાળક હજુ તો ચાર મહિનાનું જ હતું. ડોક્ટર્સનું કહેવાનું હતું કે પેટમાં કોઈ નળી બ્લોક થવાને લીધે બાળકને પુરતું પોષણ મળતું નથી. બહેન સિવાય બાકી બધા ફરી-ફરી ભાંગી પડ્યા. બહેન ફરી સાજી થઈને પોતાની રંગીલી લાઈફ જીવવામાં વ્યસ્ત થઇ ગઈ.

ખબર છે સામાન્ય માણસનો સૌથી મોટો દુશ્મન કોણ છે? : “સમાજ”.

હા…બહેન અને જીજાજી ત્રીસ વર્ષના થયા ત્યાં સુધી કોઈ ઉપાધિમાં ન હતા. બંને મોજથી એકબીજાનો ખભો બનીને જીવતા. પણ સમાજ આવ્યો!
બહેન ને બીજી બાઈઓ પૂછશે: “તમારે હજુ કઈ નાનું નથી?” “તો તમારી શું ઉંમર થઇ બહેન?”
મારા બા-બાપુજીને સગાઓના ફોન આવશે: “સંગીતાને કઈ તકલીફ છે?” “બધા રિપોર્ટ બરાબર છે ને?”

સમાજ…સમાજ…સમાજ..મને આ સમાજ સામે એટલો ગુસ્સો છે કે જો એ કોઈ માણસ સ્વરૂપે મારી સામે આવે તો એને નગ્ન કરીને આખા ગામમાં ફેરવું. 😦

બહેન ખુબ ચિંતામાં રહેતી. એને તો બધા જાણે! ડોશીઓ પણ પૂછે અને બહેનપણીઓ પણ! એ શું જવાબ આપે! સમાજ સામે સારા-સારા માણસો હારી જાય.
હું ફોન કરીને એને કહ્યા કરું કે આ બાળકની ઝંખનાઓ જ પડતી મુકે. કાન બંધ રાખે. સમાજ સામે ન જુએ. લોકો શું કહે છે એ ન વિચારે.

…પણ એક સમયે એમના માટે બાળકનો જન્મ એક ખુશી નહી પરંતુ ઝંખના ભર્યું, આશાઓ ભરેલું સપનું બની ગયું. એક આશા કે બાળક થાય તો આ સમાજ ચુપ થાય.
હું આ વિચારોનો સખ્ત વિરોધી હતો પણ શું કરું? ગામના મોઢે હું કે બહેન કે જીજુ ગરણી બાંધી શકીએ એમ ન હતા. મેં બહેનને ખુબ પત્રો લખ્યા, પણ ‘સમાજ’ની આશાઓ સામે મારા શબ્દો હારી ગયા.

એક દિવસ બહેન નો ફોન આવ્યો. “જીતું…અને ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી કરવાનું વિચારીએ છીએ. ડોક્ટર કહે છે કે મારા કેસમાં એ શક્ય છે અને સફળ પણ થઇ શકે”
હું તો ખુબ ખુશ થયો. બધા ખુબ ખુશ થયા. પણ સમાજ? ના… સવાલો ચાલુ હતા. મારી બહેન અને જીજાજીની ઉંમર ૩૩ વર્ષ થઇ છે.

છેવટે બહેને તેત્રીસ વર્ષે ટેસ્ટ-ટ્યુબ કરાવ્યું.
આજે દિકરીનો જન્મ થયો છે. હું મામો બન્યો છું. ખુબ ખુશી છે.
જોકે બાળક ને આઠ મહિના પછી પેટમાં પોષણ ઓછું થતા ડોકટરે સિઝેરિયન કરીને ઓપરેશનથી પ્રસુતિ કરેલી છે. દિકરી હજુ તો Incubator માં છે (પેટીમાં છે) પરંતુ એની તબિયત સારી છે. હજુ એકાદ મહિનો તેને પેટીમાં જ પોષણ મળશે.
મારી રીયલ લાઈફ ફાઈટર બહેનની તબિયત પણ સારી છે. એ ખુશ છે.

વિચારો…સમાજ અને આપણી સમજ બીજા માણસોને કેટલા હેરાન કરે છે! લોકો એકબીજા પર પોતાના જજમેન્ટ થોપી દેવામાં વિચારતા નથી. આતો સારું છે કે બહેન આટલી સમજેલી છે. બીજી હજારો સ્ત્રીઓનું શું થતું હશે?

હું ક્યારેય દોરા-ધાગામાં માનતો નથી પરંતુ બહેન માટે મેં પણ મારા ઘરથી 158 કિલોમીટર દુર સારંગપુર હનુમાનજી સુધી ચાલીને જવાની માનતા કરેલી છે. 🙂 આ રાખડીનું ઋણ નથી. બસ… આ ફાઈટર માટેની ફાઈટ છે. 🙂

મારી ભાણકી અને બહેનની સારી તબિયત માટે ઈશ્વરને પાર્થના સહ…

-બહેનનો ભાઈ. 🙂

My 9133 days on Earth!

આજે સિલ્વર જ્યુબિલી છે. મારે અને ઈન્ટરનેટના જન્મને પચીસ પુરા થયા. 9133 દિવસ થયા!

પાછું વળીને જોઉં છું અને અહેસાસ થાય છે કે સમય ઊડી રહ્યો છે.
આજથી પચીસ વર્ષ પહેલા સવારના સાત વાગ્યે હું જન્મેલો. આજે સવારે સાત વાગ્યે બા-બાપુજીનો ફોન આવ્યો. મને આશીર્વાદ આપ્યા.

*

અત્યારે મારી રૂમમાં હું એકલો છું. ચારે તરફ અંધકાર છે. હું બેડમાં બેસીને આંખો બંધ કરું છું. આંખોની અંદર મારો ભવ્ય ભૂતકાળ કોઈ ફિલ્મની જેમ દોડવા લાગે છે. અંદરથી ભૂતકાળના દૃશ્યો એક પછી એક પેદા થાય છે. માં-બાપ, જુના દોસ્તો, જુના શહેરો, ગામની જૂની ગલીઓ સામે ઉભી થઇ રહી છે. મારી અંદરનો અવાજ એ ફિલ્મની પાછળ કશુંક બોલી રહ્યો છે.

જીતેશ દોંગા…તું ખુશ છે?
હા…હું ખુશ છું. એક પણ પસ્તાવાની ક્ષણ જીવ્યો નથી. જે કરવું હતું એ કર્યું છે. અંદરના અવાજના આધારે છાતી ખુલ્લી રાખીને, પાંખો ફેલાવીને મન પડે એમ ઉડ્યો છું. જેટલું જીવ્યો છું એમાં ક્યાંય વધુ વિચાર્યું નથી. બેફામ જીવ્યો છું. 🙂

જુના બેરોજગારીના દૃશ્યો સામે આવે છે. રૂપિયા વિના અમદાવાદના રસ્તાઓ પર એકલા-એકલા રડેલો એ દેખાય છે. એકલતા-બેરોજગારીની ક્ષણો ઉભરી આવે છે. પણ હું હાર્યો નથી. કાળુભાઈ દોંગાનો દીકરો થાકે ખરો પણ હારે નહી એવું મારા બાપુજી કહેતા. હું નથી હાર્યો. એક-એક નબળાઈને પકડી-પકડીને મારી નાખી છે. પડ્યો-ભાંગ્યો પણ ઉભો થયો છું. મોટા સપનાઓ જોયા છે. એ સપનાઓ પાછળ રાત-દિવસ એક કર્યા છે અને આંખોના ડોળા બહાર નીકળી જાય એવી મહેનતની જીદમાં પણ મોજમાં રહ્યો છું. કાળા દિવસોમાં પણ હસતા-હસતા જીંદગીમાં રંગો ભર્યા છે. 🙂

આ ક્ષણે આવતા ખુશીના આંસુ એમ જ નથી આવ્યા. આંસુ પણ કમાયો છું.
મનમાં અવાજો પેદા થાય છે કે તું તો ખુશ છે, પણ આ દુનિયા માટે શું કર્યું છે?
હું કોણ છું આ જગતને બદલનારો? હા…મારે જગતને જેવું જોવું છે એવી મારી જાતને બનાવી છે. ખોટું સહન કર્યું નથી અને ક્યાંય ખોટું થતું હોય તો ચુપ રહ્યો નથી. સાચું બોલ્યે રાખ્યો છું અને બોલતો રહીશ. સાચા માણસ બનવું ખુબ સહેલું લાગ્યું છે. ક્યાંય કચરો ફેંક્યો નથી. ક્યારેય સિગ્નલ તોડ્યા નથી. કોઈ ભૂખ્યાને ગાળ દઈને ભગાડ્યો નથી. કોઈ નબળાને માર્યું નથી. કોઈની નિંદા કરી નથી. કોઈની ખુશામત કરી નથી. કોઈની પીઠ પાછળ વાત નથી કરી અને મારાથી મોટી ઉંમરના વોચમેનને પણ આદરથી બોલાવ્યા છે. બસ…કોઈ ભૂલચૂક થઇ હોય તો પણ એનો ભારોભાર પસ્તાવો કર્યો છે. ક્યારેય નાત-જાત કે ઊંચ-નીચ જોઈ નથી. જ્ઞાનના આધારે દરેકને જોયા છે અને જેનામાં જ્ઞાન ન દેખાયું એની મજાક નથી કરી. મારે માટે આ બદલાવ છે. જાતનો બદલાવ. 🙂

આજે પચીસ પુરા થયા છે. હવે કદાચ બીજા વીસ નીકળશે. મને મોત જલ્દી આવતું હોય એવું લાગે છે. મારી એક દિલોજાન દોસ્તને કહી દીધું છે કે જે દિવસે હું મરું એ દિવસે મારા શરીરને મારા ગામના સ્મશાનમાં લઇ જજો અને સ્મશાનની પાછળના ભાગમાં નદી નજીક એક કબર બનાવીને મને દાટી દેજો. બાળતા નહી. લાકડા બગાડવા નથી. મારી કબર પર એક પથ્થર મુકીને એના પર એક જ વાક્ય લખજો: “He was the greatest writer on mother earth” 🙂 ના…આ હવા નથી. બસ…સપનું છે. ખતરનાક સપનું છે અને પૂરું ન થાય એ જ ભલું છે, જોકે હું પૂરું કરવા મથતો રહીશ. આવા સપનાઓ પુરા કરવા બસ મારે અંતરના અવાજને અનુસરતા રહીને લખતા રહેવાનું છે. પણ જેને કહું એ હસી પડે છે, એટલે હું આ મારા પરિચયમાં જ આ વાક્ય દરેકને કહી દઉં છું: Hi, I am Jitesh Donga, The greatest writer on mother earth! સામે વાળો હસી પડે છે. મને મોજ ચડે છે. 🙂

જેમ જલ્દીથી મરવાનો છું એ અહેસાસ થાય છે એમ બાથ ભરીને જીવી લેવાનું મન થાય છે. એકલો રખડવા નીકળી જાઉં છું. રાક્ષસની જેમ હસું છું. બાથરૂમમાં નાચું છું. રસ્તા પર મોટે-મોટેથી ગીતો ગાઉં છું. મારી બા ની તબિયત ખરાબ રહે છે. તેની ચિંતામાં એકલો-એકલો રડી લઉં છું. ભરપુર રડી લઉં છું. કાળી મહેનત કરવા જાતને કહ્યા કરું છું. સફળતા તો આવશે અને જશે, પરંતુ લખવામાં મને મોજ ચડે છે. લખતા-લખતા હું ગાંડો થઇ જવા માંગું છું. હું મોજ માટે સ્વાર્થી માણસ બની ગયો છું. લાઈફને થોડા વર્ષ બાકી રહ્યા હોય એમ કમ્પ્રેસ કરીને દરેક મોમેન્ટ જીવું છું. બસ… એમ જ…જીવાઈ જાય છે.

આ ધરતી પર હું પચીસ વર્ષ જુનો થયો છું. શક્ય હોય એટલું પ્રમાણિક રહીને જીવ્યો છું અને ખરા અર્થમાં વિશ્વ-માનવ બનવા પ્રયત્નો કર્યા છે. કેમ? કેમકે અંતે હું અહિયાં કશું જ નથી. કાર્લ સાગન કહે છે એમ: તમે પુરા બ્રહ્મમાં રેતીના કણ જેવા છો. એવું કણ જે કશું જ નથી પણ ઘણુંબધું છે!

*

આંખો ખોલું છું. ભૂતકાળની ફિલ્મ કટ થઇ જાય છે. ચહેરા પર મુસ્કાન આવે છે. આજે પચીસ પુરા થઇ ગયા છે.
ફરી આંખો બંધ કરી દઉં છું. મારી ભવિષ્યની જાતને વિચારવા પ્રયત્ન કરું છું. કશું જ દેખાતું નથી. દેખાવું પણ ન જોઈએ.
લેપટોપ લઈને આ લખવા બેસું છું.

બધા જ બર્થડે વિશ કરનારાઓને સલામ. આઈ લવ યુ ટુ … 😉
(મારી ટાઈમ-લાઈન અને મેસેજીસમાં આજે ખુબ બધી વિશ છે. જો દરેકના જવાબ ન આપી શકું તો મોટો માણસ બની ગયો છે એમ સમજીને માફ કરજો. 😉 બધાનો દિલની આભાર 😀 )

ક્યુરીઅસ કેસ ઓફ ટોઇલેટ!

ટોઇલેટ.
ગુજરાતીમાં સંડાસ.
મારી પ્રિય જગ્યા!
એમાં પણ ઇન્ડિયન બેઠું ટોઇલેટ… અહાહા…ત્યાં જે ફોર્સથી ત્યાગ કરી શકો એ ફોર્સ તમને વેસ્ટર્નની અંદર ક્યારેય ન મળે. 😛
અને ઇન્ડિયન બેઠા ટોઇલેટ કરતા પણ પાવરફૂલ છે: કુદરતના સાનિધ્યમાં થતો ત્યાગ! ખમ્મા ખમ્મા…મેં અત્યાર સુધીમાં ત્રણ જગ્યાએ એકએક વાર આ આનંદ માણેલ છે: ૧) ખેતરમાં ૨) ઘરની પાછળ ઉથરેટી હતી ત્યાં અને ૩) નદી કિનારે 😀 😉

સૌથી શ્રેષ્ઠ નદી કિનારો હોય છે….કારણકે પાણી ત્યાં પુષ્કળ હોય છે. મારે પુષ્કળ પાણી જોઈએ. એ સિવાય મજા ન આવે. 🙂

પણ ટોઇલેટ કોઈની પ્રિય જગ્યા કઈ રીતે હોઈ શકે? 🙂
હા…એક કારણ એ પણ છે કે ટોઇલેટ જઈને જયારે બહાર નીકળું ત્યારે મને જગતનું એક સનાતન સત્ય સમજાય છે કે : ” આ જગતમાં ત્યાગમા જેવી મજા છે એવી સંઘરવામાં નથી. ”

પણ એ સિવાય ઘણા બધા કારણ છે. સૌથી મોટું: સંડાસમાં મને ક્રિએટીવ વિચારો આવે છે. સાચે. હું એન્જીનીયરીંગ હોસ્ટેલમાં હતો ત્યારે મારી હોસ્ટેલના ટોઇલેટમાં અંતર-સ્ફૂરણા થઇ હતી અને સતત પોણા કલાક સુધી હું બેઠો રહ્યો હતો. આખી નોવેલનો આઈડિયા મને સંડાસમાં આવેલો. એ જ રીતે હાલ જે બીજી નોવેલ લખી રહ્યો છું તેનો આઈડિયા પણ મને વડોદરા મારી રૂમના ટોઇલેટમાં આવેલો. મેં બે વરસમાં ટોટલ બાર નોકરી કરી છે, પણ દરેક નોકરી છોડવાનો વિચાર મને ટોઇલેટમાં આવ્યો છે! નવી નોકરી કેમ શોધવી એ પ્લાનિંગ પણ ત્યાં.

હોસ્ટેલમાં હતો ત્યારે તો વિચારોનો એવો સખત ધોધ આવતો કે હું ટોઇલેટમાં ડાયરી લઈને જ જતો!
થોડી ઉત્ક્રાંતિ થઇ પછી ડાયરી બંધ કરી અને ફોન લેતો જતો. ફોનમાં રેકોર્ડર રાખું અને બહાર કોઈને સંભળાઈ નહી એ રીતે જેટલા પણ વિચારો આવે એને મુદાસર રેકોર્ડ કરી લઉં. મેં ભૂતકાળમાં કરેલા વિચારોના રેકોર્ડીંગના નામ પણ Shitty ideas -1 , Shitty ideas -2 એવા આપેલા!

હા…એ ટોઇલેટ જાણીતું હોવું જોઈએ. અજાણ્યા ટોઇલેટમાં મને કોઈ ક્રિએટીવ વિચાર ન આવે. બસ સ્ટેન્ડ કે રેલ્વે કે મ્યુનિસિપલના ટોઇલેટમાં તો મને પાણી ખતમ થવાનો અને બહાર હાથ ધોવા સાબુ હશે કે નહી એ બે વસ્તુનો ખુબ જ ડર લાગે.

જોકે આજકાલ હું ગમે તે અજાણી જગ્યાએ જાઉં પહેલા ટોઇલેટની ચોખ્ખાઈ જોઈ લઉં અને કોઈને ખબર ન પડે એમ ટોઇલેટમાં જઈને બે-ત્રણ વસ્તુ ચેક કરી લઉં :
૧) પાણી સતત આવવું જોઈએ.
૨) પિચકારી હોય તો એમાં પ્રેશર હોવું જોઈએ
૩) ખૂણામાં ગરોળી ના હોવી જોઈએ. 😛
જો આ ત્રણ માંથી એક ક્રાઈટેરીયા પૂરો ન થતો હોય તો આપડે ત્યાં વધુ રોકાવાનું નહી, અને રોકાવું પડે તો વધુ ખાવું નહી!

ટોઇલેટના ખૂણામાં રહેલી ગરોળીની મને એટલી બીક લાગે કે મારા ગામડે મારા બા કે બાપુજી જ્યાં સુધી સાવરણી લઈને ગરોળી કાઢી ના આપે ત્યાં સુધી આ બંદો છી રોકી રાખે! અથવા ઇન વર્સ્ટ કેસ…પાડોશીને ત્યાં જઈ આવે!

જોકે ટોઇલેટ સાથેની મારી દોસ્તી એટલી જામી છે કે આવું લખતા પણ શરમાતો નથી. તમને પણ કહી દઉં: જીવનના કોઈ પણ નિર્ણયમાં બધાને પૂછ-પૂછ નહી કરવાનું. સવારમાં સંડાસ જવાનું. કોઠો ખાલી થવા દેવાનો. ઉપર છત તરફ જોવાનું, અને જે કઈ પણ વિચાર આવે એને અમલમાં મૂકી દેવાનો. કારણ? કારણકે કોઠા માંથી જે સુઝે એને ‘કોઠાસૂઝ’ કહેવાય. ઈંગ્લીશ માં Intuition! માંહલો ખાલી થયા પછી જે વાત નીકળે એ પેટની વાત કહેવાય. અને પેટમાં છુપાયેલી વાત ખોટી ના હોય!

અને છેલ્લીવાત: કાલે સંડાસમાં જઈને તમે પાકું મને યાદ કરશો.
તસ્વીર: મારા બેંગ્લોરના ઘરનું ટોઇલેટ. સાચું ‘મુક્તિ-ધામ’