બાની રોટલી…

સોડાની એ નાનકડી બારીમાંથી શિયાળાની ઠંડી હવા આવતી. બા રોટલી બનાવતા હોય. હું એની સામે જોઇને બેઠો હોય.
“જીતું…જાને બટા…જર્સી પે’રી લેને.” એ મારી સામે જોઇને કહેશે. હું એના રોટલી વણતાં નાજુક હાથને જોયા કરતો. ઉભો ન થાઉં.

વર્ષોથી એ જ થતું. એ રોટલી બનાવ્યા કરે, અને હું એને જોયા કરું. બંને ચુપચાપ. ઠંડી હવા આવ્યા કરે. રોટલી વણાતી જાય. ચુલાની તાવડી પર મુકાતી જાય. ચીપિયા વગર પણ બા પોતાની જરા દાજેલી આંગળીઓથી એ ફૂલેલી રોટલીને ફેરવતી જાય. રોટલીમાં ક્યાંક કાણું પડી જાય અને ગરમ વરાળની સેર નીકળે. રસોડાના ઝાંખા અંધકારમાં એ વરાળ હવામાં ઉપર ઉઠતી દેખાય. એ વરાળની સુગંધ હતી. શેકાયેલા ઘઉંનું સુગંધ. માની મમતાની સુગંધ. એ મારી હુંફ હતી. બાની બાજુમાં બેસીને મારે જર્સી પહેરવી ન પડે.

બાળપણથી એ જોતો આવ્યો છું. હજુ એ દૃશ્યો યાદ છે. નાનકડો હતો. થોડી ગરીબી હતી. ગેસ ન હતો, ચૂલો હતો. બા ભૂંગળી લઈને ફૂંક માર્યા કરતી. પરસેવો લુંછ્યા કરતી. હું થોડે દૂર ઘોડિયામાં બેઠો હોઉં. એ એક પગ લાંબો કરીને પગની આંગળી સાથે ઘોડિયાની દોરી બાંધીને મને હીંચકાવે અને સાથે રોટલી પણ બનાવે. એ પગ આગળ-પાછળ કર્યા જ કરે. હું ઘોડિયા માંથી ઉભો થઇ ગયો હોઉં તો પણ એ અજાણતા હીંચકાવ્યા જ કરે. હું એના પગને, એના ચહેરાને, દડાની જેમ ફૂલતી રોટલીને, ચુલાના લાલ કોલસાને જોયા જ કરું.

થોડો મોટો થયો અને સ્કુલમાં જતો ત્યારે પણ તેની બાજુમાં બેસીને લેસન કર્યા કરું. બાની હુંફ, રોટલીની ગરમ વરાળ, અને રસોડાની બારીમાંથી આવતો પેલો ઠંડો પવન. હજુયે આ બધું જ જીવે છે. સમય બદલાતો ગયો.

એક વર્ષ રસોડામાં જ્યાં ચૂલો હતો ત્યાં ઉપર છત માંથી પાણી પડવા લાગ્યું. એ ચૂલાની જગ્યાએ મોબાઈલ ચૂલો આવ્યો. પછી ગોબરગેસ આવ્યો. ગોબરગેસમાં ઓછો ગેસ આવે એટલે બીજે દિવસે બા ઉપાધી કર્યા કરે. કુંડીમાં સરખુંથી છાણ ડોવે.

મોટો થયો. બાએ પાંચ સંતાનોને મોટા કર્યા. એકલે હાથે બધાની કૂણી-કૂણી રોટલીઓ એ ગેસ પર બનાવતી ગઈ. બધું બદલાયું. બાને કમર દુઃખવા લાગી. વર્ષો સુધી દુખી. પછી પગ દુખવાનું ચાલુ થયું. મને એમ જ લાગતું કે અમને પાંચ ભાઈ-બહેનને વર્ષો સુધી ઘોડિયામાં હિચકાવીને જ તેને પગનો દુખાવો થઇ ગયો હશે.

હાલ તે નીચે નથી બેસી શકતા. ઉભું રસોડું થઇ ગયું. બધી બહેનો સાસરે જતી રહી. દાદા ધામમાં જતા રહ્યા. ઘરમાં માત્ર હું, બા, અને બાપુજી. હજુ કમર અને પગ દુખ્યા કરે. હવે તે ખુરશી પર બેસીને રોટલી વણે છે. બેઠા-બેઠા સહેજ ત્રાંસા થઈને બાટલાં-ગેસ પર રોટલી ચોડવે છે. પરંતુ રોટલી ફૂલવાનો સમય થાય એટલે તરત જ ઉભા થઇ જાય, અને ખુબ કાળજીથી રોટલીને આંગળીઓથી ફેરવે. પેલી વરાળ ઉપર ઉઠે. બારીમાંથી શિયાળાની ઠંડી આવે. હું હજુયે બાજુમાં બેઠોબેઠો બાને, વરાળને, અને આ વર્ષોના એના અવિરત તપને જોયા કરું.

વળી એટલું જ નહીં. રોટલીને ભરપુર ઘી નાખીને ચોપડે. બધું તૈયાર થઇ જાય એટલે મને કહે: “જીતું…તારા બાપુજીને બોલવને. ખાવા બેસીએ.”

હું અને મારા બાપુજી છેલ્લા તેર-ચૌદ વર્ષથી એક જ થાળીમાં ખાઈએ છીએ. બા થાળી તૈયાર કરીને અમારી સામું જોઇને બેસે.

હા…જેમ હું એને રોટલી બનાવતી જોયા કરું, એમ એ મને ખાતો જોયા કરે. પરાણે ખવડાવે. થાળીમાં કશું જ પૂરું ન થવા દે. પાંચ જાતના અથાણાં મૂકી દે. આજકાલ હવે તે ખુરશી પર ખાય છે. એની થાળીમાં ઓછું શાક લે. કેમ? કારણકે પેલા હું અને બાપુજી ધરાઈને ખાઈ લઈએ પછી વધેલું શાક એ લે.

વર્ષો પહેલાનું કાચું રસોડું, છત માંથી પડતું પાણી, ચૂલો, પેલી બારીની ઠંડી હવા, અને રોટલીની વરાળ…બધું જ હજુ જીવે છે. ગામડે જઈને બાની બાજુમાં પડ્યો રહું એટલે ઘણા કહે કે જીતું માવડીયો છે. મને એ શબ્દ ખુબ ગમે છે. 🙂

બા ઉપર કશું પણ લખવા બેસું અને આંગળી ધ્રુજી ઉઠે. આખા શરીરનું લોહી જાણે છાતીમાં જ ભેગું થઇ જાય. જાણે લોહી રાહ જોઇને બેઠું હોય કે ક્યારે હૃદયમાંથી બાની યાદ જન્મે. બા યાદ આવે અને બધું જ સ્થિર થઈને એ યાદને જોયા કરે, આખું અસ્તિત્વ જાણે દૂર બેસીને પણ બાને રોટલી બનાવતું જોઈ રહ્યું હોય. કેમ ખબર…છેવટે આ શરીરમાં એનું જ લોહી છે ને ! જેમ હું બાની બનાવેલી રોટલી ખાતો હોઉં અને એ મને એક જ નજરે એ રોટલી ખાતો જોયા કરતી હોય, એમ મારું બધું જ એની યાદ આવે અને એ યાદને એક બનીને જોયા કરે.
ઘરથી દૂર હજુ બાને સાંજે સાત વાગ્યે ભૂલ્યા વિના ફોન કરું. એ રોટલી બનાવતી હોય. બાપુજી એની સામે બેઠા હોય. ફરી-ફરી એ રોટલીની વરાળ અઢારસો કિલોમીટર દૂર સુધી આવી જાય.

ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી અને તેની ફાઈટર મમ્મીની કહાની!

આજે લગ્ન પછીના ૧૩ વર્ષે મારી મોટી બહેનને ત્યાં દિકરીનો જન્મ થયો છે!
એ ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી છે.મારી મોટી બહેન Sangita Thummar મારા માટે એક ગુરુ જેવી સ્ત્રી જ નથી, પરંતુ એક રીયલ લાઈફ ફાયટર છે. પોતાની લાઈફને હસી-ખુશીથી જીવે. કોઈ ફરિયાદ નહી. કોઈની નિંદા નહી. નાના બાળકો પણ એના દોસ્તો અને આખા એપાર્ટમેન્ટના ડોશીઓ પણ! એની બહેનપણીઓનો પણ પાર નહી! ખુબ હસે. ખુબ ભર્યું ભર્યું જીવે. એના ઘરે મહેમાનોની રોજની ૩-૪ ની એવરેજ આવે! ખબર નહી કેમ પણ દરેક માણસને એની પાસે આવીને જાણે ભરપુર શાંતિ અને સુરક્ષા લાગે!

કુદરત પોતાના નિયમ મુજબ ડાહ્યા માણસોની પરીક્ષા વધુ લેતો હોય છે. તેણે મોટી બહેનની પરીક્ષા પણ ખુબ લીધી. કારણ? કારણકે કદાચ એને પણ મારી બહેનાની સંજોગો સામે લડત આપવાની તાકાતમાં ભરોસો હશે. 🙂

લગ્નના ચાર વર્ષ પછી બહેનને પહેલું મિસકેરીજ થયું. આઠ મહિનાનું બાળક પેટમાં જ મૃત્યુ પામ્યું હતું. એ સમયે અમારું ફેમીલી અને બહેનનું સાસરાનું ફેમીલી બધા જ ભાંગી પડેલા. આઠ-આઠ મહિના પછી પેટમાં પુરતું પોષણ ન મળવાને કારણે જયારે બહાર લઇ લેવું પડે ત્યારે એને પેટમાં પોષનારી માં ને શું અનુભૂતિ થતી હશે?

બહેન બે દિવસ રડતી રહી, પરંતુ ત્રીજે દિવસથી એ ફરી એજ ભરી-ભરી લાઈફ જીવવા લાગીં. ઉલટાનું એવું થયું કે એના ઘરે જેટલા માણસો ખરખરે આવે એમને સમજાવે અને છાના રાખે! હિંમત આપે!
એ દિવસોમાં હું પણ હોસ્ટેલથી બહેન ને લેટર લખતો. હિંમત રાખવા કહેતો. બહેન મારો પત્ર વાંચીને ખુબ હસતી. બધાને વંચાવે! કહેતી જાય કે ‘મારો ભાઈ છે, ખુબ સમજેલો છે!’ 😀

બીજા બે વર્ષ ફરી બહેનને બીજું મિસકેરીજ થયું. એ બાળક હજુ તો ચાર મહિનાનું જ હતું. ડોક્ટર્સનું કહેવાનું હતું કે પેટમાં કોઈ નળી બ્લોક થવાને લીધે બાળકને પુરતું પોષણ મળતું નથી. બહેન સિવાય બાકી બધા ફરી-ફરી ભાંગી પડ્યા. બહેન ફરી સાજી થઈને પોતાની રંગીલી લાઈફ જીવવામાં વ્યસ્ત થઇ ગઈ.

ખબર છે સામાન્ય માણસનો સૌથી મોટો દુશ્મન કોણ છે? : “સમાજ”.

હા…બહેન અને જીજાજી ત્રીસ વર્ષના થયા ત્યાં સુધી કોઈ ઉપાધિમાં ન હતા. બંને મોજથી એકબીજાનો ખભો બનીને જીવતા. પણ સમાજ આવ્યો!
બહેન ને બીજી બાઈઓ પૂછશે: “તમારે હજુ કઈ નાનું નથી?” “તો તમારી શું ઉંમર થઇ બહેન?”
મારા બા-બાપુજીને સગાઓના ફોન આવશે: “સંગીતાને કઈ તકલીફ છે?” “બધા રિપોર્ટ બરાબર છે ને?”

સમાજ…સમાજ…સમાજ..મને આ સમાજ સામે એટલો ગુસ્સો છે કે જો એ કોઈ માણસ સ્વરૂપે મારી સામે આવે તો એને નગ્ન કરીને આખા ગામમાં ફેરવું. 😦

બહેન ખુબ ચિંતામાં રહેતી. એને તો બધા જાણે! ડોશીઓ પણ પૂછે અને બહેનપણીઓ પણ! એ શું જવાબ આપે! સમાજ સામે સારા-સારા માણસો હારી જાય.
હું ફોન કરીને એને કહ્યા કરું કે આ બાળકની ઝંખનાઓ જ પડતી મુકે. કાન બંધ રાખે. સમાજ સામે ન જુએ. લોકો શું કહે છે એ ન વિચારે.

…પણ એક સમયે એમના માટે બાળકનો જન્મ એક ખુશી નહી પરંતુ ઝંખના ભર્યું, આશાઓ ભરેલું સપનું બની ગયું. એક આશા કે બાળક થાય તો આ સમાજ ચુપ થાય.
હું આ વિચારોનો સખ્ત વિરોધી હતો પણ શું કરું? ગામના મોઢે હું કે બહેન કે જીજુ ગરણી બાંધી શકીએ એમ ન હતા. મેં બહેનને ખુબ પત્રો લખ્યા, પણ ‘સમાજ’ની આશાઓ સામે મારા શબ્દો હારી ગયા.

એક દિવસ બહેન નો ફોન આવ્યો. “જીતું…અને ટેસ્ટ-ટ્યુબ બેબી કરવાનું વિચારીએ છીએ. ડોક્ટર કહે છે કે મારા કેસમાં એ શક્ય છે અને સફળ પણ થઇ શકે”
હું તો ખુબ ખુશ થયો. બધા ખુબ ખુશ થયા. પણ સમાજ? ના… સવાલો ચાલુ હતા. મારી બહેન અને જીજાજીની ઉંમર ૩૩ વર્ષ થઇ છે.

છેવટે બહેને તેત્રીસ વર્ષે ટેસ્ટ-ટ્યુબ કરાવ્યું.
આજે દિકરીનો જન્મ થયો છે. હું મામો બન્યો છું. ખુબ ખુશી છે.
જોકે બાળક ને આઠ મહિના પછી પેટમાં પોષણ ઓછું થતા ડોકટરે સિઝેરિયન કરીને ઓપરેશનથી પ્રસુતિ કરેલી છે. દિકરી હજુ તો Incubator માં છે (પેટીમાં છે) પરંતુ એની તબિયત સારી છે. હજુ એકાદ મહિનો તેને પેટીમાં જ પોષણ મળશે.
મારી રીયલ લાઈફ ફાઈટર બહેનની તબિયત પણ સારી છે. એ ખુશ છે.

વિચારો…સમાજ અને આપણી સમજ બીજા માણસોને કેટલા હેરાન કરે છે! લોકો એકબીજા પર પોતાના જજમેન્ટ થોપી દેવામાં વિચારતા નથી. આતો સારું છે કે બહેન આટલી સમજેલી છે. બીજી હજારો સ્ત્રીઓનું શું થતું હશે?

હું ક્યારેય દોરા-ધાગામાં માનતો નથી પરંતુ બહેન માટે મેં પણ મારા ઘરથી 158 કિલોમીટર દુર સારંગપુર હનુમાનજી સુધી ચાલીને જવાની માનતા કરેલી છે. 🙂 આ રાખડીનું ઋણ નથી. બસ… આ ફાઈટર માટેની ફાઈટ છે. 🙂

મારી ભાણકી અને બહેનની સારી તબિયત માટે ઈશ્વરને પાર્થના સહ…

-બહેનનો ભાઈ. 🙂

તમને કેમ કહું બા? કે તમારા સિવાય મેં ભગવાન જોયા જ નથી.

ઓહ…હા. મને ખબર છે તમને શું વિચાર આવ્યો. મારી પાસે તેમના એકલા ના ખુબ જ ઓછા ફોટો છે, અને તે બધા ફોટોમાં સૌથી બેસ્ટ આ ઉપરનો ફોટો જ છે. તેઓને એક અન-ક્યુરેબલ બીમારી છે: જ્યારે કોઈ ફોટો ક્લિક કરવાનું કહે ત્યારે તેઓ હસી શકતા જ નથી. હું તેમનો ફોટો પાડતી વખતે ગમે તેમ હસાવું તોયે…જ્યારે મારી આંગળી બટન પર મુકાય અને લાઈટ થાય એટલી વારમાં તેઓની સ્માઈલ જતી રહે છે. તેમણે મને એકવાર પર્સનલી કહેલું આનું રહસ્ય: જીતું…હું ખુબ જાડી છું એટલે દાત કાઢી શકતી નથી. મને ફોટો પડાવતા જ શરમ થાય છે!

બા.

શી ઈઝ માય મધર.

હા.

હું તેમને મમ્મી નહિ પરંતુ ‘બા’ કહું છું. નાનો હતો ત્યારે તો ‘બડી’ કહીને ગળે વળગી જતો, અને ‘બડી’ ની ફાંદમાં ફૂંક મારીની ભોપું વગાડતો. હવે બધા મને કહે છે કે તું મોટો થઇ ગયો છે. વેલ…ભોપું તો હજુ વગાડું છું! અને પાછો ક્યારેય તેમને ‘તું’ કહી જ શકતો નથી. બાળપણથી તેમણે હાથે નાખેલું મીઠું મને એમને ‘તમે’ કહેડાવવા મજબુર કરી દે છે.

આજે તો મધર્સ ડે છે…મેં તરત જ મારા એક જ ચોપડી ભણેલા બા ને ફોન કર્યો: “બા…જય શ્રી ક્રષ્ણ”

બા: જય શ્રી ક્રષ્ણ. કેમ આજે સવાર- સવારમાં? (એમને હું રોજે સાંજે ફોન કરું છું.  જો સાંજ સિવાય મારો ફોન જાય તો તેમને ઉચકતા પહેલા મારી ઉપાધી ચાલુ થઇ જાય છે!)

હું: બસ એમ જ . આજે મધર્સ ડે છે એટલે કીધું લે બા પાસેથી આશીર્વાદ લઇ લઉં. (વાંચનારની જાણ ખાતર- હું ત્રીજા ધોરણથી શરુ કરીને અત્યાર સુધી જ્યારે પણ સ્કુલ જાઉં કે ઘર બહાર જાઉં એટલે મારા બા-બાપુજીને અંગુઠો સ્પર્શીને જ જતો! અને હમણાં સુધી જ્યારે બાનો જમણો પગ દુઃખતો ત્યારે હું ડાબા પગનો અંગુઠો જ સ્પર્શતો. મને થતું કે જમણા પગને સ્પર્શીશ તો બા ના તે પગ માંથી જે આશીર્વાદ મળશે એને લીધે તેમની પગ ની શક્તિ ઓછી થઇ જશે અને વધુ દુખશે!! )

બા: ઠેક…જે હોય એ…સારું સારું…સુખી થાઓ…ખુબ જ ભણો…અને સો વરસ જીવો.

બસ…આ શબ્દો મેં મારી લાઈફના કેટલાયે વર્ષોથી તેમને રોજે પગે લાગીને સાંભળ્યા છે. દરેક વખતે મને કોઈ અજાણી શક્તિ માથે હાથ ફેરવતી હોય તેવો અનુભવ થયો છે. બા ના આશીર્વાદ લઈને મારો માઈન્ડ સેટ જ બદલાઈ જાય! સ્કુલમાં ક્યારેય બીજો નંબર ન આવ્યો એનું એક કારણ બા ના આશીર્વાદ જ હતા! 

પછી તો ફોન પર અમારી રૂટીન સરખા પ્રશ્નો વાળી વાતો ચાલુ થઇ જાય: બા શું કરો છો? બા પગ દુખે છે? બા શેરીમાં બધા શું કરે છે? મારા બાપુજી ગામમાં ગયા છે? બા..બેનુંના શું સમાચાર છે? તમે ખાવામાં ધ્યાન રાખજો હો. તમે પાતળા થાવામાં ક્યાંક પાછા લોહીના ટકા ઘટાડી ડદેતા નહિ. ફ્રુટ ખાજો. વગેરે…વગેરે.

બસ…આવી રોજે સરખી વાતો. આજકાલ જો કે બા મને “જોણ” ચાલુ કરવાનું ખુબ જ કહે છે. કહે છે કે: હવે તારું બાવીસમું વરસ પણ પૂરું થયું. તું ખાલી ક્યાંક સગાઇ કરી લે લગન નહી કરતો બસ? હવે મને અને તારા બાપુજીને એમ થાય છે કે ક્યાંક વેવાઈ બનાવીને એમને ઘરે પણ જઈએ ને. અમને પણ હવે તો બધા પૂછે છે કે જીતું ની ઉમર નીકળી જાશે તો ગામમાં બીજા છોકરાઓની જેમ એકલો રખડશે.

અને હું ‘જોણ’ ની વાત આવે એટલે ગાંડો થાવ છું. બા…હજુ વાર છે. મારી બુક પૂરી થાવા દો. છોકરીઓની લાઈન લાગશે. બા…મારે કોઈ ભણેલ છોકરી જોઈએ છે. હજુ અત્યાર માં નહિ. (તેમને કેમ કહું કે…બા…તમારા છોકરાને આ એરેન્જ મેરેજની સિસ્ટમમાં જ પ્રોબ્લેમ છે. એનાથી મોટો પ્રોબ્લેમ એ છે કે મને લવ પણ ક્યાય થતો નથી! મને બા…કોઈ છોકરી ગમતી જ નથી.  અને આ લેખકનું ભુત ભરાયા પછી તો ખાસ રીતે એમ થાય છે કે- બીજા બધાને લવ ની શિખામણ દેવા વાળા આ રાઈટર એરેન્જ મેરેજ કરશે? એટલે બા…હું તમને નાં પાડું છું.)

જો કે મને ખબર છે આ મારું નાટક લાંબુ ચાલવાનું નથી. લગ્ન તો કરવા જ પડશે. મને લવ નહિ જ થવાનો! થશે તો અને એમાં પણ જો બીજી કાસ્ટ ની છોકરી સાથે થશે તો ચેતન ભગત ની જેમ અમારા બે ફેમેલી વચ્ચે લવ ક્રિયેટ કરતા જ અમે બંને બુઢા થઇ જવાના!!

એની વે…ઓવર ટુ મધર્સ ડે.

હું આમ તો ભગવાન વિષે કન્ફયુઝ આદમી છું, અને એમને મારા બા ના કમરના અને પગના દુખાવા સિવાય વધુ યાદ પણ કરતો નથી. એમની સાથે મારે મારા માં-બાપ વિષે એક ફિક્સ કોન્ટ્રાક્ટ છે. માનતા. એ હું નહિ કહું. પણ ખુબ જ મોટી અને વિચિત્ર માનતા માની છે મારા બા-બાપુજી માટે! હજુ ગયા વરસે જ સાળંગપુર વાળા હનુમાનજી સાથે મારા બા ની કમર દુખતી મટી જાય એ માટે ડીલ કરેલી. બોસ…મટી ગઈ! હું ૧૪૮ કિલોમીટર ચાલીને ગયેલો. (હવે વિચારો જો માત્ર મારા બા વિષે દોઢસો કિલોમીટર ચાલવાની ડીલ હોય…તો બા-બાપુજી ભેગા થાય ત્યારે કેવડી હશે ?)

મારા બા ને સાજા કરી દેનારું કોઈ તત્વ છે. જેને હું કુદરત કહું છું. જેના વિષે મારે કહેવું નથી. જે કોઈ સાજુ થઇ રહ્યું છે એને હું મારા ભગવાન કહું છુ. વધુ બીજું કઈ કહેવું નથી!!

જે હોય તે…અત્યારે હું જે લખવા બેઠો હતો એ લખી શક્યો જ નહિ:

“બા…મને ખબર છે તમે એક ચોપડી ભણ્યા છો એટલે મારો બ્લોગ તો નહિ જ ખોલી શકો. આ શબ્દો તો મારી લાગણીઓ બનીને આ ઈન્ટરનેટની વર્ચ્યુઅલ દુનિયામાં ખોવાઈ જવાના છે. હું આમેય મધર્સ ડે પર સારો દીકરો છું એવું જાહેર પણ કરવા માંગતો નથી, કે લેખક છું એટલે જુના લેખકોની જેમ ‘બા’ જેવો  ખાસ શબ્દ વાપરીને લોકોને ઈમોશનલ કરવા પણ માગતો નથી. પણ મારે થોડી વસ્તુઓ તમે સાંભળો નહિ તેમ કહેવી છે. મને પડી નથી કે આ બધું વાંચીને લોકો શું વિચારે…છતાં હું તમને આ બધું કહી દઉં છું: બા…હેપી મધર્સ ડે. આવા દિવસો દિવાળીની જેમ ઉજવવા જોઈએ. દીકરાઓએ બેન્ડ વાજા વગાડીને માં ના ઋણ ઉતારવા નાચવું જોઈએ. પબ્લિક ખોટું કહે છે કે મા નું  ઋણ ચૂકવાય જ નહિ. કેમ ના ચૂકવાય? માં ને જીવતા જ એવું ક્યારેય અનુભવ ન થાય કે મારા દીકરાએ મારા માટે કઈ કર્યું જ નથી એટલે માં બીજી જ ક્ષણે બધું ઋણ માફ કરી દેતી હોય છે. અને મને તો તમારા ઋણનો ભાર જ ખુબ ગમે છે બા… કેમ ઉતારું?”

૧) કમર નો દુખાવો…કારણ કે સમાજની નજરમાં ચાર દીકરી આવી છતાં દીકરો ન હતો. પહેલો દીકરો જન્મતા સાથે જ ગુજરી ગયેલો. હવે જ્યાં સુધી હું ન આવ્યો ત્યાં સુધી બા ને ગામના મોઢા બંધ કરવા માટે મોટી બહેનોને જન્મ આપવો જ રહ્યો! (આ કડવું સત્ય છે. આપણી બુદ્ધિ વગરની સોસાયટી કેટલીયે સ્ત્રીઓને જ્યાં સુધી દીકરો ન થાય ત્યાં સુધી પ્રોડક્શન બંધ કરવાની આણ આપી દે છે. એ ગુસ્સામાં જ મેં નક્કી કરેલું છે કે- દીકરી હોય કે દીકરા…માત્ર બે. જય ગોપાલ)

૨) પગ નો દુખાવો…સાત આઠ કિલોમીટર દુર ખેતરે રોજે ભાત દેવા જવાનું. પાંચ બાળકો સાચવવાના. ઉપરથી એક વીઘામાં પથરાયેલું ઘર સંભાળવાનું. હવે કઈ? વુમન એમ્પાવરમેન્ટ? રાહુલ ગાંધીને જ ખબર હશે. મારા બા ને નહી.

૩) હિમોગ્લોબીન કમી: શું કરો…આખા ચાર- ચાર મહિનાના એક ટાણા કરવાના!! ઉપરથી ચાર સાસરે ગયેલી છોકરીઓ ની ઉપાધી. વળી એમાં એક વરસમાં છ-સાત નોકરી ફેરવી ચુકેલા અને હવે તો છોકરી જોવાની નાં પાડતા છોકરાની ઉપાધી. એમાયે હજુ બીપી ઓછું રાખવા ખાવામાં કઈ જ નહિ! મને તો આજકલ બા રોજે પૂછે છે કે નોકરી ફેરવી નથી નાખીને? ફટાફટ બુક છાપી નાખ એટલે છોકરી જોતા થઈએ. અને હું બુક કમ્પ્લીટ થઇ ગયેલી બુક હજુ પબ્લીશ કરવાની છે એમ કહીને છટકી જાવ છું (જો કે બુક સાચેજ પૂરી થઇ ગઈ છે. હવે એકવાર એક મહિનો તો વેઇટ કરો. પ્લીઝ )

૪) સો કિલો આસપાસ વજન: જીવન ભર દવાઓ પીઈ-પીઈને થયું છે. બસ. અને આજકાલ મને કહે છે કે હું વજન ઓછું કરવા પાછા એકટાણા કરવાની છું. મેં પૂછ્યું કેમ હવે? તો કહે છે કે નવી વહુને પોખવામાં ફોટામાં સારા આવે એટલે!! (વહુ શબ્દ સાંભળીને મારું બીપી વધે છે!

૫) હા તો? : તો એ જ કે આટલું બધું કરનાર વ્યક્તિના દિવસો ઉજવવા તો ઠીક…તેમની રોજે પૂજા થવી જોઈએ. એ જ તો ભગવાન છે. ક્યાં શોધીશું બીજા ભગવાનને? ચલો…ચાલો…આવું બધું વાંચીને હસતા પહેલા તમારા ‘બા’ ને ફોન લગાવો અને આશીર્વાદ માગીલો. બોસ…સાચું કહું છું…આવતા જન્મમાં શું બનવું છે એમ માગવાનું ભગવાન કહે તો હું તો તેમનો કાઠલો ઝાલીને કહી દઉં: એ ગોડ…આ ઉપર ફોટામાં દેખાય છે એના પેટમાંથી જ જન્મ થાય એવી સો વરસની ક્લોઝ લુપનું પ્રોગ્રામિંગ સેટ કરી દે. નહિ તો મારે માટે ભગવાનનું બીજું સ્વરૂપ એક ફોન-કોલ જ દુર બેઠું હશે.   હેપી મધર્સ ડે…